De afgelopen twee dagen heb ik voor het eerst gereisd in Ghana. Een verplichte reis, of eigenlijk een reis uit respect voor de kok in ons huis. Zijn moeder is afgelopen maart overleden en nadat er genoeg geld gespaard was voor de begrafenis vond deze vandaag plaats.
Voorgaande dagen hadden we al regelmatig gevraagd of iemand onze bustickets wilde reserveren, maar dat was volgens hier niet nodig. Er zouden genoeg auto's en bussen naar Kumasi rijden dus dat zou allemaal in orde komen. Om acht uur 's ochtends hadden we afgesproken om dan vervolgens in de middag in Kumasi aan te komen. Uiteindelijk hadden we pas om half 12 een taxi-bus. Flink geirriteerd en oververhit, maar blij dat we eindelijk weg konden rijden.
Gelukkig verliep de reis voorspoedig. Een keer werden we bij een van de vele politiewachten tegenhouden, maar al snel mochten we weer verder.
In Kumasi werden we gedropt bij waarschijnlijk het drukste kruispunt van heel de stad. Het was een chaos, een rotonde van bijna drie rijen dik, zonder strepen op de weg. Doordat de rotonde heuvelopwaartslag liep stond er, zoals er op heel veel hellingen staan, een overvol geladen truck uit de prehistorie stil. Wanneer je ziet hoe het er hier in het verkeer aan toe gaat vind je het ook geen wonder dat bijna alle auto's vol met deuken zitten.
Bash, die als 'begeleiding' met Iris en mij meereed wist dat we het voordeligst verder zouden reizen wanneer we een klein busje zouden pakken. Zaten we daar in een bus met meer mensen dan stoelen het was geen aangename reis met al die verschillende geuren, maar wel goedkoop. Plotseling hoorde ik mijn naam op z'n Ghanees geroepen worden en zag ik Albert staan. We hadden de plaats van bestemming ergens in een drukke buitenwijk van Kumasi bereikt.
Toen we aankwamen op de compound werden we voorgesteld aan bijna alle mensen. Ondanks dat het een begrafenis was voelde ik me zowaar een eregast. Er werden stoelen voor ons gepakt, drinken verzorgd en er was speciaal voor ons eten gemaakt. Nu ben ik normaal gesproken niet heel blij meer met de altijd maar weer witte rijst en rode saus, maar na een dag zonder normaal eten voelde ik me de koning te rijk. Helaas, had hij hetzelf niet gemaakt en smaakte het voor mijn doen wel heel Ghanees. Buiten dat zat er deze keer vlees in, toen Bash vroeg welk vlees het was vertelde Albert dat het rundvlees uit Tamale was. Eigenlijk durfde ik het toen al helemaal niet meer te eten, want dat rundvlees uit Kumasi zou dus dezelfde busreis als ons gehad hebben. Ik weet het, soms kan je hier maar beter niet teveel nadenken en uit fatsoen heb ik keurig mijn halve bord leeggegeten. Hierna kwam Albert naar ons toe om ons, ons verblijf te laten zien. Het was in een ander compound vlakbij waar de ceremonie plaatsvond, een redelijke kamer waar vijf matrassen klaar lagen, we zouden dus nog gezelschap krijgen. Het is hier gebruikelijk, wanneer er genoeg geld voor is, om 's avonds de muziek te starten en dit door te laten gaan tot de volgende ochtend. Ondertussen werd de moeder van Albert aangekleed en klaargemaakt om afscheid van haar te kunnen nemen. Vanaf haar dood tot dit moment had ze in een mortuarium ingevroren gelegen, om zo het lichaam goed te houden.
Omdat wij moe waren van de reis besloten we nog een rondje over de straat te lopen -op zoek naar cola light- om daarna bijtijds te gaan slapen. De volgende dag 6.00h werden we terug op het andere compound verwacht. Omdat er geen douche was en er wat regenwater opgevangen was konden we ons daarmee wassen. Ik vergat me daar dat de mensen regenwater ook als drinkwater gebruikte en stak beide voeten in de teil, totdat Bash me waarschuwde. Een ding scheelde, mijn voeten waren schoon en ik voelde me een klein beetje opgefrist. De luxe van een douche na een warme, klammende, drukkende dag had op zijn plaats geweest.
Iris en ik lagen al te slapen toen onze kamergenoten kwamen, luidruchtige Ghanezen. Verschrikkelijk, want een van de vrouwen ging nog uitgebreid skypen of bellen. Ik was zo vermoeid door de afgelopen dagen werken dat ik diep in slaap viel, maar arme Iris had slecht geslapen. De volgende ochtend waren we een beetje te laat, maar we hadden weinig zin om ons bed uit te komen. Uiteindelijk weer met wat water opgefrist en naar het compound gelopen.
We werden door Albert eerst naar weer een ander compound gebracht waar we brood, gebakken ei en een beker 'chocolade melk' kregen. Hierna werden we verwacht in het andere compound om afscheid te nemen van zijn moeder. Haar hele kamer was versierd, ze was mooi opgemaakt en toegestopt onder een mooi deken. Om haar kist heen stonden mensen luid te wenen, familie en ingehuurde mensen. Bij een begrafenis hier in Ghana komt een hoop traditie kijken. Toch was het ook heel bijzonder om zo tussen deze mensen te kunnen staan en uit respect voor onze kok afscheid te nemen van zijn moeder. Het verdriet op zijn gezicht was groot, hij zag er gebroken uit. Na het afscheid nemen moesten we wachten op de pastor die een korte afscheidsdienst hield, gevolgd door toespraken. Het meest ontroerend vond ik de toespraak van de broer van Albert. Iemand verliezen van wie je zoveel houd is het moeilijkste wat er is in het leven en aan het einde van zijn toespraak lag hij te snikken op de grond, waardoor Albert naar de kist wilde rennen. Waarschijnlijk om hem open te doen en zijn moeder wakker te schudden. Ondanks de enorme hitte kreeg ik kippenvel en tranen in mijn ogen. Er zijn geen woorden om het verdriet van deze twee jonge mannen te kunnen verzachten. De dood is iets ongrijpbaars, vaak zo pijnlijk voor de nabestaanden.
Na de toespraken vertrokken we naar de begraafplaats. Bizar, om te zien hoe weinig respect mensen hebben. Werklui gingen gewoon door met het scheppen van een nieuw graf en mensen stonden door elkaar te praten. Ik irriteerde me er zo aan dat ik er op een gegeven moment wat van gezegd heb. Nadat de dominee zijn gebed uitgesproken had en er nog een lied werd gezongen werd de kist bedolven onder het zand om er later cement over te storten.
Het was een hele heftige ochtend, een dag met veel nieuwe indrukken en emoties. En omdat ik morgen gewoon weer moet werken hadden we besloten dezelfde middag terug te gaan. Gelukkig hoefden we nu niet meer zolang te wachten als op de heenweg, na 2 uur reed de bus weg en zijn we veilig aangekomen in Tamale. Na zo'n dag in de andere stad ben ik blij dat ik hier woon. Ondanks dat het hier droog, heet en stoffig is, is het hier -nog- niet zo enorm druk.
Moe en uitgeput lig ik nu in bed. Alle indrukken van de afgelopen week trekken aan me voorbij, de verdrietige maar ook de mooie dingen. Ik voel me dankbaar en gelukkig. Dankbaar dat ik ondanks dat ik vaak denk dat wat ik doe niet goed is een bericht kreeg van een collega die mij zei dat ze nog nooit een persoon had ontmoet die zo hard en met zoveel liefde en passie werkte. Ik was haar voorbeeld, iets wat ik totaal niet had verwacht. Het is soms lastig wanneer de collega's in local taal met elkaar praten je het niet kunt volgen. Zij vertelde dat ik me totaal niet druk moest maken daarover, want iedereen houdt van me en wil met me werken. Dit zijn echt de woorden die nodig zijn om door te gaan met hernieuwde energie en hartstocht. Morgen start mijn nieuwe werkweek en kan oprecht zeggen dat ik er naar uitkijk.