2. Srinagar & Leh

Op donderdag begonnen we aan onze lange reis naar Srinigar. Om 8 uur verlieten we het hostel en haalden we nog even wat ontbijt to go (dat duurt 15 minuten dus echt to go kun je het bijna niet meer noemen). Om half 9 zaten we in de taxi naar Dharamsala en na een half uurtje slingeren waren we op het busstation. Daar vertrok onze bus om kwart voor tien naar Jammu. Het was een rit door droge rivierbeddingen afgewisseld met veel groenere bebossingen. Het was leuk om weer aan het lokale vervoer (dus van de overheid en niet van private maatschappijen) deel te nemen. Na ruim zes uur was dat ook wel weer genoeg in een non-AC bus en kwam er inmiddels zwart uit je neus van al het stof. We hadden nog tot half 10 te overbruggen. Na ons te hebben gemeld bij de volgende busmaatschappij gingen we door de chaos op zoek naar het restaurant dat we hadden uitgezocht in een luxer hotel waar we lekker gingen eten en zo veel mogelijk tijd probeerden te doden. We kwamen compleet bezweet met al onze bagage aan en het was fijn om ons even op te kunnen frissen en lekker te eten. Uiteindelijk hadden we nog een uurtje over en liepen we nog wat rond. In Jammu was niet veel te zien. Om tien uur zou onze bus vertrekken, maar dit was niet het geval. Na nog 2 uur in een bloedheet compartiment te zitten van 1.10x1.70m vertrok de bus eindelijk. Het was een beetje een schimmige bedoeling zo 's avonds laat op het busstation en we wisten ook niet goed wat het nou waardoor het zo lang duurde voordat we vertrokken. Het leek alsof ze de laatste plekken nog probeerden te verkopen, of misschien lag het aan de handgranaat die iets verderop was afgegaan. Uiteindelijk reden we om 12 uur weg en 11 en een half uur later kwamen we aan in Sringar. Onderweg was de aanwezigheid van de militairen in Kashmir al zichtbaar. We deelden een tutuk samen met twee Indiërs die hier in de regio op vakantie waren (dat doen er heel veel). We werden afgezet bij de Dal Lake, het grote meer. Vanaf daar gingen we met een 'shikare' - een gondelbootje - verder het meer op naar onze houseboat. Daar was het heerlijk uit de drukte en wat was het fijn om na 28 uur reizen te douchen!! De middag kwamen we rustig aan, kletsen met mensen van de houseboat en bespraken opties voor ons vervoer naar Leh. Aan het eind van de middag maakten we met een shikare een ronde over het meer en zagen de floating market waar ze allerlei producten verkochten. Er is veel vakmanschap in Kashmir, van sjawls en tapijten tot teakhouten meubels en papier mache. We bezochten een winkel waar ze ons lieten zien hoe ze sjawls maken en weerstonden de verleiding de prachtige sjawls te kopen. Daarna werden we aan de kant afgezet om de stad in te gaan. We vroegen de prijzen op bij diverse taxi stands om te oriënteren wat de prijzen in de markt zijn om naar Leh gebracht te worden. We aten 's avonds op een dakterras en namen daarna de tuktuk terug naar 'Ghat no. 9' vanaf waar we met de shikare terug gingen naar de houseboat. Daarna kostte het ons nog heel veel tijd om tickets vanuit Leh naar Varanasi te boeken.

Na een nacht op de boot werden we wat uitgeruster wakker en na het ontbijt, besteedden we de rest van de ochtend nog aan het regelen van de komende reserveringen en het regelen van ons

transport naar Leh. Na de lunch aan de kant, maakten we met een tuktuk een tocht in en rondom Srinigar. We bezochten de tempel boven op de berg vanaf waar je prachtig uitzicht hebt met de bergen op de achtergrond. Daarna reden we verder om het meer waar we nog stopten bij een grote tuin. We bezochten nog twee moskeeën, waarvan een hele grote (bij het vrijdagmiddag gebed komen er zo'n 3000 mensen bidden). Deze was helaas gesloten. De moskee bevindt zich in de Old City waar een veel orthodoxere sfeer hangt. Je ziet in de stad ook overal militairen, waar de lokale Kashmiri niet blij mee zijn. Ze willen hun vrijheid terug en hun aanwezigheid veroorzaakt regelmatig rellen. Volgens de locals is het na de onafhankelijkheid en het vertrek van de Britten alleen maar slechter geworden, omdat Kashmir toen gedwongen werd een kant te kiezen (Pakistan of India) terwijl ze daarvoor als een onafhankelijke provincie konden functioneren. Ook verwijten ze de militairen de slechte publiciteit die er over Kashmir is en zeggen ze dat het de militairen zijn die mensen verwonden en vrouwen verkrachten, terwijl het naar buiten wordt gebracht alsof dit de burgers zijn. De dag voordat wij de grote moskee bezoeken, was er (weer) een protest tegen de aanwezigheid van de militairen waarbij vele gewonden vielen. De sfeer in Kashmir is dus enigszins gespannen en kan snel omslaan. We worden afgezet bij het meer en gaan nog even voor iets zoets. We raken aan de hand van de menukaart die aan de buitenkant hangt in gesprek met een meneer uit Delhi die ons uitlegt wat alle verschillende 'chaat' precies zijn. Uiteindelijk zitten we met zijn vrouw en twee kinderen aan tafel en is het super gezellig. De kinderen vragen ons allerlei woorden in het Nederlands en vinden het maar raar dat wij geen Hindi op school hebben gehad ("zij hebben tenslotte drie talen op school, eerst Engels, dan het lokale dialect en dan Hindi, dus wij kunnen er naast Nederlands en Engels toch ook prima Hindi bij doen?"). Met de ouders praten we over culturele dingen en gebruiken. En natuurlijk sluiten we af met de zoveelste selfie. De avond brengen we door op de boot en we besluiten uiteindelijk via houseboat ons vervoer naar Leh te regelen.

De wekker ging op zondag vroeg en om 7 uur zaten we aan het ontbijt. Om half 8 stond Momo klaar die ons met de Toyota in twee dagen naar Leh zou brengen. De eerste stop was Sondimarg waar veel Indiase toeristen naar toe komen om te paard naar de gletsjer te gaan. Wij deden dit te voet door een prachtig groen gebied. Na de gletsjer te hebben aangetikt, liepen we weer terug door het prachtige landschap. We lunchten er nog en stapten toen na 2,5 uur weer in de auto om de Zoji-la (een bergpas) over te steken. We bereikten de 3850 meter niet zo maar want er stond file. Wij keken nog rustig om ons heen en hadden geen haast, er was genoeg om naar te kijken. De oorzaak van de file bleek minder leuk, door een landslide was er iemand omgekomen door de steen die op het dak was gevallen. De weg werd steeds slechter en er zaten grote kuilen in. Soms had de weg aan twee kanten nog meters ijs. Na de bergpas bereikten we Zero-point, waar het nul graden zou moeten zijn. Dit was het niet maar je merkte al wel dat de temperatuur niet meer te vergelijken was met die daarvoor. De zon was daarentegen wel heel fel en warm. Bij Zero-point was weer een heel stuk gletsjer waar veel Indiase toeristen gingen slee rijden en een ritje maakten met de snowscooter. Ze keken ons gek aan dat we gewoon op onze gympen de sneeuw in liepen, iedereen loopt er massaal ineens op laarzen en met dikke jassen. We verlieten de toeristische plek en vervolgden onze weg naar Kargil. We stopten nog een paar keer om foto's te maken van het prachtige berglandschap met groen en sneeuw. We registreerden ons in een grimmig hutje in Drass bij het Indiase leger en konden doorrijden. Uiteindelijk kwamen we na een waanzinnige tocht met bizarre wegen om 18.30 uur aan in Kargil. Dit is slechts een bergdorp dat veel als tussenstop wordt gebruikt en verder niet veel voorstelt. Na diverse pinautomaten geprobeerd te hebben, deed eentje het gelukkig, maar gaf wel alleen maar briefjes van 200, waardoor we met 80 briefjes van 200 opgescheept zaten. Daar hebben we maar leuke foto's mee gemaakt! Na een typische Kashmiri maaltijd (weer een heel andere keuken met veel schapenvlees) rommelden we 's avonds nog wat aan met onze foto's en flimpjes.

Op maandag verlieten we Kargil en het was weer een prachtige dag met veel zon. De uitzichten werden minder groen en waren meer zandkleurig roodbruin. We zagen prachtige rotspartijen. Onderweg stopten we diverse keren om foto's te maken en we reden op met twee andere auto's (waarvan de drivers vrienden van Momo zijn) en hadden veel lol met elkaar. Na 1,5 dag konden we de USB-stick met Indiase deuntjes niet meer horen en dus vroegen we of we onze muziek op mochten zetten. Dat kon en hij was ook heel blij met Michael Jackson, Eric Clapton en Prince! We maakten een stop in Lamayuru waar we naar boven liepen voor het klooster. Je merkte dat er minder zuurstof in de lucht zat. We stopten nog een keer voor lunch en rond vier uur kwamen we aan in Leh. Een heel leuk dorpje met veel gezellige winkels en restaurantjes en een gemoedelijke

sfeer. Echt wat je je voorstelt bij een knus bergdorp. We bespraken boven op het dakterras nog de route die we zouden kunnen afleggen in vier dagen (dinsdag hebben we nodig voor het aanvragen van permits) met de meneer van het hostel. Daarna gingen we langs aanbieders van vervoer om de mogelijkheden te bespreken. 's Avonds aten we heerlijk Tibetaans (momo's, Thenthuk en Sabagleb) en liepen we door de kou terug (2 graden in de avond en 11 overdag).

Op dinsdag gaven we onze paspoorten af voor de permits en liepen de ochtend rond door Leh op zoek naar travel agents die shared taxi's aanbieden. 's Middags bezochten we Leh Palace en Castle, wat minder voorstelt dan het klinkt. Het is een gezellig dorpje met een gemoedelijke sfeer en veel kleine leuke winkeltjes. Er is regelmatig geen stroom en WiFi is heel wisselvallig, dus soms ligt het hele dorp plat. Aan het eind van de middag zaten we op de rooftop van het hostel en kletsten wat met andere reizigers. We deden een laatste poging in het dorp om gedeeld vervoer te regelen, maar eenmaal terug in het hostel bleek dat de Engelsman Adam wel met ons meewilde. Ook kon de meneer van het hostel een betere prijs regelen dan wij tot nu toe tegen waren gekomen en zo hadden we onze trip naar Nubra Valley geregeld!

Om half 7 reden we op woensdagochtend dan ook Leh uit. In de eerste twee uur gingen we de pas Khardung La (5600m) over. Daar lag sneeuw en was het onder nul. De weg was weer erg slecht maar na de pas werd het beter. Het waren weer roodbruine gebergten omgeven door een grijze droge grond, afgewisseld met soms hele groene stukken. Het leek veelal op wat we tot nu toe gezien hadden, maar wa niet minder mooi! We reden voorbij Diskit en Hunder, waar we op de terugweg zouden stoppen. Het laatste stuk door de Shyok Valley was prachtig met stukken rivier langs de weg. Uiteindelijk kwamen we rond half 2 aan in het mega groene Turtuk, een dorp dat tot de oorlog in 1971 bij Pakistan hoorde. Het is echt een klein dorp met graan en gortvelden en abrikozenbomen. We lunchten in het groen en waren twee van de weinige toeristen in het dorp. We gingen op zoek naar een guesthouse en vonden er één waar we vanuit onze kamer prachtig uitzicht hadden over de rivier, de bergen en het groen. We liepen nog wat rond en 's avonds aten we bij ons guesthouse rijst met ei. Een hele rustgevende omgeving!

Na een lange nacht slaap, reden we rond 9 uur Turtuk weer uit en de eerste stop was Hunder tussen de zandduinen. Hier kun je een tochtje op een kameel maken, maar daar hadden we geen behoefte aan. We liepen even rond en vervolgden onze weg naar Diskit. Hier reden we naar boven naar het klooster, wat in 2012 door de Dalai Lama himself is geopend. Het was een groot en mooi klooster en iets verderop stond een grote kleurrijke boeddha. Een apart gezicht zo

midden in een vallei. We lunchten wat simpele noedels en gingen op weg terug naar Leh. We kruisten de pas weer en toen kwam er tegen het eind van de middag een einde aan de bumpy road. Best wel gaar van de autoritten, rolden we de auto uit, maar wat een uitzichten! We namen een douche en relaxten een beetje. Ons idee was om de volgende dag naar Tso Moriri te gaan als we mensen konden vinden om het vervoer mee te delen. Het bleek dat er inderdaad mensen geïnteresseerd waren, maar wij hadden niet meer zo veel zin om weer twee dagen in de auto door te brengen. Onder het genot van wederom een Tibetaanse maaltijd besloten we daarom de twee resterende dagen in Leh (voordat ons vliegtuig gaat) door te brengen en wat te relaxen in plaats van nog een trip te maken.

Op vrijdag rommelden we dus wat aan. We genoten van de relaxte omgeving, liepen door het dorp, bezochten een tempel en lazen een boekje of deden wat dingen op de laptop. Zaterdag stonden we ook rustig aan op met een ontbijt op het dakterras van het hotel en een kop koffie in het dorp. Daarna probeerden we onze treintickets in een internetcafé te boeken, maar na 2,5 uur hadden we slechts één trein weten te boeken en waren we er achter gekomen dat de rest was vol geboekt. We bezochten aan het begin van de avond nog de Shanti Stupa met uitzicht over Leh. We aten voor een laatste en derde keer bij de Tibetaan en gingen dit keer voor de meer Indiase tandoor gerechten.

Op zondag vlogen we van Leh nar Delhi en zes uur later van Delhi naar Varanasi. Het was nog steeds erg druk en warm op straat en rond 22:30 uur kwamen we bezweet aan in ons hostel, vanaf waar we de rook al konden zien waaien van de crematies...