Phnom Penh

Eenmaal aangekomen in de hoofdstad, het was ongeveer vier uur 's middags, konden we helaas niet in het hotel terecht dat onze voorkeur had. Het was vanwege slechte internetverbinding de dagen tevoren niet gelukt online te boeken en het bleek ter plekke niet mogelijk voor meerdere dagen te boeken. Tweede keus was een hotel aan de Tonle Sap rivier, waar we na wat gedoe toch nog een behoorlijke kamer hebben kunnen krijgen. Wel weer echt het oude verhaal : toilet spoelde aan één stuk door totdat ik zelf de deksel er maar afgehaald heb (het water was waarschijnlijk niet voor niets afgesloten bij binnenkomst). De Wi-Fi doet het soms wel, soms niet en tot overmaat van schrik bleek een andere klant per ongeluk met zijn sleutelkaart onze hotelkamer te kunnen openen (was voor hem ook schrikken).
Maar: erg leuke stad met veel bezienswaardigheden. We hebben ons met tuk-tuks door de stad laten rijden en dat is een belevenis op zich. De bestuurders zijn er meester in om zich door het toch al chaotische verkeer te manoeuvreren. Links van de weg tegen het verkeer en vervolgens een vierbaansweg over steken, ze doen het gewoon. En het bijzondere is dat wij ons er nog veilig bij voelen ook!
We zien hier gelukkig ook dat er veel initiatieven zijn om van binnenuit verbeteringen op poten te krijgen. Zo is er de organisatie 'Friends' die vooral actief is op het vlak van kinderbescherming en veel projecten ondersteunt die community based zijn: kindermishandeling en misbruik komt vooral voort uit armoede. Simpel gezegd: door de armoede aan te pakken door vooral de (dorps-) gemeenschap in staat te stellen economisch beter perspectief te ontwikkelen, voorkom je dat kinderen in plaats van mee te moeten werken, naar school kunnen. Een eyeopener was voor ons een lijst met richtlijnen om te voorkomen dat kinderen het slachtoffer van toerisme blijven.
Zie www.thinkchildsafe.org

Een hele belangrijke is bijvoorbeeld : blijf als toerist (of als vrijwilliger) weg van scholen en weeshuizen! Kinderen hebben recht op een veilige en beschermde leer-en leefomgeving en hebben er geen baat bij dat toeristen eens een kijkje komen nemen of tegen betaling enkele weken vrijwilligerswerk komen doen. Alle goede

bedoelingen ten spijt: de organisatie die daarvoor geld ontvangt heeft daar een weinig florissant businessmodel achter hangen. Friends probeert door onder andere leer-werkplekken jongeren beter perspectief te bieden, ondersteunt lokale gemeenschappen om verkoopkanalen te ontwikkelen voor ambachtelijke producten en dringt bij de overheid aan op het nemen van zijn verantwoordelijkheid. Dat laatste is overigens iets dat erg moeizaam gaat.
Die overheid en het politieke systeem dat erachter zit, dat is nog wel een dingetje waar we het, zoals al eerder genoteerd, onze bedenkingen bij hebben. Wie lezen hier in de enige onafhankelijke krant die nog verkocht word, de 'Phnom Penh Post' dat er weer 4 generaals (toevallig allemaal prominente leden van de 'Partij') gepromoveerd zijn tot 'deputy commanders in chief' of the Royal Cambodian Armed Forces. Persoonlijk voorgedragen door premier Hun Sen en het wordt door de redactie gezien als het bewijs dat de partijtop de greep op het leger probeert te verstevigen. In dezelfde krant een artikel over dat naar Thailand gevluchte leden van de inmiddels verboden oppositiepartij, de CNRP (Cambodia National Rescue

Party), bespioneerd en geïntimideerd worden door cambodiaanse agenten (openlijk in auto's met militaire kentekenplaat). Het zijn natuurlijk artikelen uit slechts één krant, maar het bevestigt wel het beeld zoals dat ook in de Internationale media beschreven wordt. En dat in een land waar de ervaring met een totalitair regime nog zo vers in het geheugen zouden moeten liggen.
We zijn hier in de beruchte Tuol Sleng gevangenis geweest. Een voormalige school die door de Rode Khmer omgebouwd is tot een afschrikwekkend interneringskamp waar de vreselijkste praktijken werden uitgevoerd. Van de meer dan 20.000 mensen die hier gevangen hebben gezeten zijn er slechts 12 die het overleefd hebben. En Tuol Sleng was slechts één van de meer dan 200 gevangenissen of ondervragingscenta gedurende het Rode Khmer regime. Alles met als enige reden het bereiken van de ideale gelijkwaardige samenleving. En beter een onschuldige ten onrechte vermoorden in een poging 'de waarheid' boven water te krijgen, dan een vijand van de staat zijn of haar ontwrichtende werk te kunnen laten uitvoeren. We zijn 'getuige' geweest van de

vreselijkste verhalen, ruimtes gezien waar je nog steeds de onmenselijke situatie van destijds kunt 'voelen'. Eenmaal in een voormalig klaslokaal en horen dat daar meer dan zestig mensen op de grond geketend hebben gelegen, in de tropische hitte zonder sanitaire voorzieningen, in afwachting van een volgende martelsessie, maakte ons erg klein. De tranen waren even niet ver weg.
De audiotour vertelde het verhaal dat de wereld nooit mag vergeten. Het voormalige school- en latere gevangenisterrein is nu een gedenkoord waar jaarlijks de herdenking van deze vreselijke geschiedenis plaats vindt. Op het centrale terrein zijn plaquettes aangebracht met de namen van alle mensen die in deze periode zoek zijn geraakt. In een samenleving waar de voorouderverering zo'n belangrijke rol speelt is het ondragelijk dat je niet weet waar je geliefde gestorven is en de geest nu huist. Deze plek is voor al die nabestaanden nu de plaats om met de overledene in contact te blijven.

De laatste dag in Phnom Penh fietsen we op goed geluk een beetje kriskras door de stad heen. We komen in een gebied vol nieuwbouw projecten, de één nog waanzinniger dan de andere. Cambodja is natuurlijk een Franse kolonie geweest en we hadden verwacht dat de liefde met de Franse geschiedenis wel een beetje bekoeld zou zijn. We waren dan ook erg verbaasd een nieuwbouwwijk tegen te komen waarbij men toch wel heel sterk naar de architectuur rondom de Champs Elyseé heeft gekeken. De Franse appartementgebouwen uit de. 18e en 19e eeuw worden bijna letterlijk gekopieerd. Uit de propagandaborden rondom de enorme nieuwbouwwijk wordt wel duidelijk dat men zich voor een groot deel richt op de potentiële Chinese kopers...

Wat verder opvalt is dat er heel erg veel mensen werkzaam zijn in de bewakingsbranche. In functie als bewaker van een van de vele afgeschermde appartementencomplexen of golfresourts. Soms zijn deze bewakers zwaar bewapend en is het moeilijk uit te maken of het nou politie, militairen of bewakers zijn. Sowieso zie je hier veel bewapende politie op straat. Op de drukke boulevard in de buurt van het regeringscentrum, maar ook bij studio's en andere instellingen die door de macht gecontroleerd worden.
Daarnaast zie je erg veel mensen in de functie van parkeerwacht, maar dan wel in een officieel uitziend uniform en steevast gewapend met een fluitje : wanneer een automobilist vanaf de parkeerplaats de weg op wil, wordt dat fluitje driftig gebruikt in combinatie met allerlei zwaaiende en directieve gebaren waar vervolgens niemand zich iets van aantrekt. Behalve de automobilist die vervolgens het raampje laat zakken en de parkeerwacht een fooi in de handen drukt en wegrijdt. De dagbesteding van veel van deze parkeerwachten is overigens vooral onder een parasol zitten. Op die manier zie je veel mensen hier weinig productief aan de straat zitten.
We hebben onze fietsen ook maar weer eens schoon laten maken bij een auto- en brommerwassalon. We kwamen in gesprek met de eigenaar, een Hong Kong Chinees die hier sinds 5 jaar woont en met veel moeite zijn bedrijf had opgebouwd. Zijn verhaal over de hoge mate van corruptie en het in zijn ogen gebrekkige arbeidsethos van de Cambodjaan gaf geen rooskleurig beeld van de mogelijkheden die je als buitenlander hebt om in dit land iets moois op te bouwen. Het feit dat de jongeren die ondertussen onze fietsen aan het schoonmaken waren, in onze ogen gewoon op school hadden moeten zitten is mogelijk wel deel van het probleem. Wat wij ook in dit land zien is dat er toch ook wel heel erg veel mensen hele lange werkdagen maken en dat er toch ook heel veel jonge mensen met mooie initiatieven bezig zijn.
Vanavond vertrekken we met de nachtbus naar Siem Reap en gaan vanaf daar weer op de fiets door naar Thailand. Uiteraard wel na eerst de indrukwekkende ruïnes van Ankhor What te hebben verkend.