Aan de kant van de patiënt

Na de heftige eerste stagedag was woensdag een goede tegenhanger. Onze dienst begon om 08:00 en na ongeveer 2 uur kwam er een vrouw binnen. Louise onderzocht haar en concludeerde dat de vrouw al 8 centimeter ontsluiting had, het kon dus snel gaan, zeker omdat het haar tweede kindje was. De vliezen waren nog niet gebroken, we hebben onze eigen set bij ons en nadat Louise die had gehaald, brak Fennelien de vliezen. We hadden vooraf afgesproken dat Fennelien deze bevalling zou doen, alles stond klaar en de vrouw had na een aantal minuten volledige ontsluiting. Na een paar persweeën werd er een meisje geboren. Hier worden de baby’s meteen meegenomen om gewogen en gemeten te worden, terwijl tegen ons werd gezegd dat men het hier erg belangrijk vind om de baby op de buik van de moeder te laten bijkomen. Daar hebben we nog niet veel van gezien. We merken wel vaker dat er dingen tegen ons worden gezegd van hoe het zou moeten gebeuren maar dat dit niet

wordt uitgevoerd. Iemand heeft ons uitgelegd dat ze dit ons vertellen omdat wij blank zijn en ze willen laten blijken dat ze wel weten hoe het moet. Tot de uitvoering komen ze vaak niet. Louise heeft de baby gewogen, gemeten, nagekeken en in schone doeken gewikkeld en een mutsje opgedaan. Ondertussen heeft Fennelien de nazorg bij de vrouw op zich genomen. Na een halfuurtje konden we beginnen met het papierwerk en hadden moeder en baby even tijd alleen. Ook de vader kwam even om het hoekje kijken, hij is leraar op de school vlakbij en we merkten dat hij erg opgelucht was en trots op zijn vrouw. Hij bewonderde zijn dochter en zorgde ervoor dat zijn vrouw genoeg dronk. Drie kwartier na de bevalling kwam Fennelien naar Louise toegerend, wat ze nu toch gezien had! We liepen snel met z’n tweeën naar de verloskamer waar moeder en baby nog waren. En daar was de moeder samen met een vrouw uit het ziekenhuis bezig om oorbelletjes te schieten in de oortjes van de pasgeboren baby! We wisten niet wat we zagen maar blijkbaar is dat hier heel normaal. Als iemand geen oorbellen heeft is het een jongen, zo wordt er hier gedacht. Fennelien mag wel snel gaatjes gaan prikken voordat er verkeerde conclusies worden getrokken;). De rest van de dag was erg rustig. Tegen

het einde van onze dienst kwam er nog een vrouw binnen waarvan men dacht dat ze zou gaan bevallen. We hebben haar onderzocht maar er was nog niet veel aan de hand. Ook hebben we even naar het hartje van de baby geluisterd met onze doptone. Dit vond een assistent van het personeel ook wel erg interessant, zo’n apparaat dat geluid maakt. Terwijl wij de vrouw verder onderzochten was onze ‘’collega’’ naar haar eigen hart aan het luisteren. Iedereen kon meegenieten en meeluisteren, maar niemand kijkt ervan op. Behalve wij twee dan. Omdat de vrouw geen symptomen had, dat ze zou gaan bevallen, deden wij eens navraag waarom ze eigenlijk kwam. Wat bleek, ze zat op de verkeerde afdeling en moest eigenlijk naar de eerste hulp omdat ze last van haar keel had. Dit is dan weer een typisch voorbeeldje van hoe de communicatie hier eraan toegaat. Maar goed, de baby heeft een extra check gehad en vermaakt zich nog prima in zijn moeders buik. Zijn moeder hebben we snel de andere kant van het ziekenhuis opgestuurd.
Fennelien voelde zich al een paar dagen misselijk, maar we dachten dat het de temperatuur was, waar ze erg aan moest wennen. In het ziekenhuis voelde ze zich niet lekker worden en heeft toen toch maar besloten om haar spullen te pakken en naar huis te gaan. Na even geslapen te hebben, werd het niet beter, maar er was verder niks aan de hand. ’s Nachts veranderde het en begon ze over te geven. Tot over maat van ramp was de stroom uitgevallen en hadden we enkel 2 kaarsen en onze zaklampen. Fennelien hield ‘s nachts niets meer binnen en op dat moment hebben we toch onze ‘papa en mama’, Ben en Marion, even om advies gevraagd. Zij vonden dat Fennelien langs het ziekenhuis moest gaan, omdat ze geen vocht meer binnen kreeg. Zo gezegd, zo gedaan. Over alle hobbelwegen richting het ziekenhuis. Daar aangekomen, werd er gelijk een dokter uit bed gebeld en stonden er 4 verpleegkundigen klaar om ons te helpen. Het was alsof Fennelien de koningin zelf was. De dokter kwam niet snel genoeg (we waren nog geen 5 minuten verder), dus Ben besloot hem bij zijn huis op te halen. De 4 verpleegkundigen bleven bij ons en alle ander patiënten moesten maar wachten. Uit verveling ging één van de verpleegkundigen zichzelf maar wegen op de weegschaal die naast Fennelien d’r stoel stond. Een andere vroeg aan Louise of ze ons water mocht hebben, zij dacht dat ze het niet goed verstaan had maar toen bleek dat ze echt de fles wilde hebben, hebben we dat maar snel uit haar hoofd gepraat. Ondertussen wilde de verpleging vast een infuus plaatsen. Dit was een dingetje, we hadden de afgelopen dagen wel een aantal keer gezien, dat dit niet altijd gebeurde zoals het moest. Louise gaf aan dat het wel steriel moest. De verpleegkundige volgde onze bevelen op en trok steriele zelfs handschoenen aan, hier stonden we even van te kijken, dit is dan weer teveel van het goede maar beter zo dan onsteriel ;) Nadat de dokter kwam kreeg Fennelien antibiotica via het infuus en mocht ze de

overige medicatie meenemen naar huis, zodat ze daar kon slapen. Een uur na aankomst mochten we terug naar huis over alle hobbels, met een emmer in de auto en een infuusstandaard in de achterbak. Midden in de nacht mocht Louise voor privé zuster spelen en het infuus verwisselen. ‘s morgens om 7 uur werden we wakker gemaakt, door de toeter van een motor. 2 verpleegkundigen stonden voor de deur, om even te controleren hoe het ging. Wel bizar, dat dit allemaal kan, opgenomen worden in je eigen huis;)
Om 8 uur moesten we terug in het ziekenhuis zijn. Sinds gisteravond was de stroom uitgevallen, dus we hadden allebei geen telefoon meer en dus ook geen tijd. De chauffeur kwam maar niet opdagen en Fennelien voelde zich steeds beroerder worden. Gelukkig kwam om 10 uur Judith langs. Zij let op ons en zorgt ervoor dat we goed voor ons zelf zorgen;) Ze ging mee naar het ziekenhuis. Daar aangekomen bleek het infuus vervangen te moeten worden. De verpleegkundigen begonnen ruzie te maken. Ze durfden Fennelien beiden niet te prikken. We moesten ze overtuigen dat dit geen probleem was. Tot haar grote schrik, knoeide ze nogal met dit Hollandse bloed. Ze bood hiervoor een aantal keer haar excuses aan, terwijl ze de grond en Fennelien d’r benen, aan het schoon maken was. Ondanks de situatie moesten we toch even lachen over alles wat er gebeurde. Vervolgens moest Fennelien haar medicatie krijgen en werd ze apart van alle patiënten in de personeelsruimte op een bed gelegd. Hier lag zelfs al een deken op het matras, wat een service. Alle patiënten moeten hun eigen doek meebrengen om het matras te bedekken, dus vandaar dat we niet wisten wat ons overkwam. Louise was met Judith mee om alle administratie te regelen. Fennelien werd ingeschreven als Ghanees en moslim. Louise was er nog net op tijd bij en kon dit voorkomen. In het ziekenhuis is er een regel, dat zodra je medicatie gebruikt, je ook weer moet zorgen dat dit aangevuld wordt. Zelfs de ziekenhuisdirecteur moest er aan te pas komen om dit geregeld te krijgen, wat een werk. Ondertussen kwam het hele ziekenhuispersoneel zo’n beetje langs om beterschap te wensen. De helft kenden we niet, maar wel heel lief. Ook Mama Pi kwam langs in een veel te klein operatiepak. Ze vond het erg goed dat Louise zo voor Fennelien zorgde en noemde het zelfs ‘TLC’. Tender Loving Care, legde ze uit, en daar achteraan kwam haar welbekende, ahaa. We moesten moeite doen om ons lachen in te houden, wat een verschijning. Ondertussen zorgde Judith goed voor ons. Eerst bracht ze al een laken om onder te liggen, erg lief natuurlijk, maar als het 38 graden is en je ligt al op een fleecekleed, zweet je behoorlijk. O ja, en de stroom werkte nog steeds niet, dus ook de ventilator in het ziekenhuis deed het niet. Even later kwam ze weer terug met een kussen, omdat Louise werd gebruikt als kussen;). De dokter had verschillende verpleegkundigen opdracht gegeven om goed voor Fennelien te zorgen, dus dit werd ook keurig opgevolgd. Iedereen had inmiddels een eigen theorie over haar ziek zijn. De een gaf de malariapillen de schuld, de ander het eten van Judith, maar de dokter was er vast van overtuigd dat het de flessen met yoghurt waren uit de winkel. Voordat ik weer naar huis mocht, moest ik eerst eten en eten binnen houden. Dus daar kwam Judith weer aan met een bak vers fruit. Gelukkig ging dit goed en mocht Fennelien weer naar huis. Louise ging nog even langs Mama Pi en wist niet waar ze kijken moest. Mama Pi zat op de stoel en lag met één been op bed en zat met de benen wijd. Louise vond dat het tijd was om te vragen of ze last had van haar enkel, waarop ze antwoorde dat er niks aan de hand was, ze haalde wel d’r voet van het bed. Fennelien moest de volgende ochtend terug komen. Als alles dan goed was, zou ze ontslagen worden. Terug thuis stond Judith weer aan de deur, met een zakje medicatie, voor het geval dat Fennelien zich toch niet goed voelde en we hadden de infuusstandaard toch nog thuis staan. En ja hoor, ‘s avonds kwam de verpleegkundige weer langs en vond dat Fennelien toch nog dat zakje medicatie moest krijgen. Daar zat ze weer op de bank, vast aan de paal. Ondertussen deed de stroom het weer en hadden we gelukkig een draaiende ventilator.
De volgende morgen mochten we eerst een beetje uitslapen, dat hadden we dan ook wel echt nodig, nadat we een nacht niet hadden geslapen en een halve dag in een stinkend en warm ziekenhuis hadden doorgebracht. De dokter was tevreden en ik mocht met ontslag. Wat een heerlijk gevoel, nu lekker uitrusten en even een beetje bijkomen.
Afgelopen dinsdag hadden we Lotte ontmoet. Zij is een Nederlandse verpleegkundige, die al 5 jaar in Tamale woont. Ze heeft de organisatie Mamawise opgezet, om zwangere vrouwen in groepen informatie te geven over de zwangerschap en bevalling. Een enorm goed initiatief, omdat wij nu al gemerkt hebben dat vrouwen geen idee hebben over wat hun te wachten staat of waar ze op moeten letten tijdens de zwangerschap. Nu had ze ons uitgenodigd om een dagje bij haar langs te komen. Dinsdag had ze ons bezig gezien tijdens de heftige tweelingbevalling en vond dat we wel wat ontspanning konden gebruiken. Ze vertelde ons dat ze een heerlijke tuin heeft en een zwembad en dat ze we uitgenodigd waren voor een barbecue. Dit lieten wij ons geen 2 keer zeggen. Vrijdag was ze er weer en nadat we haar het hele verhaal hadden verteld, nodigde ze ons uit om met haar mee te gaan naar huis die middag en bij haar te logeren. Onze mini-vakantie begon toen Lotte ons ophaalde. We gingen eerst boodschappen doen in de stad voor de barbecue ’s avonds. Hierna hebben we geluncht in een lokaal restaurant en het was toen al heerlijk om even uit onze omgeving weg te zijn. Toen we haar huis zagen kon het helemaal niet meer stuk. Harry, de bewaker (hij heet eigenlijk Ibrahim maar Lotte en haar man hebben hem Harry genoemd) deed de poort open. En daar verscheen een enorme tuin met allemaal groene mango en bananen bomen, struiken, felgekleurde bloemen, een zwembad en een groot huis met een veranda rondom. Lotte gaf ons een rondleiding door haar huis en liet onze slaapkamer (met airco!) en eigen badkamer zien. We mochten de kasten open trekken en pakken waar we zin in hadden. Na een poosje werd haar dochtertje Ella wakker. Een schattig meisje van tweeënhalf met grote bruine ogen en krulletjes in haar haar. Ze was nog een beetje verlegen maar toen we een boekje met haar lazen brak het ijs. Ook Lottes man Peter

kwam al snel thuis. Hij vond het prima dat er opeens twee vreemde logees in z’n huis waren en we voelden ons al snel thuis. Toen het donker werd begon de barbecue. Peter was zelfgemaakte kroepoek aan het frituren, er was een goed gevulde salade en stokbrood met kruidenboter. Alleen dat was al veel meer dan we de afgelopen dagen hadden gegeten. Hierna kwamen de hamburgers en kipsaté op tafel. We hebben genoten, jammer dat je zo snel vol zit! Buiten op de veranda was het heerlijk, Lotte had een achtergrond muziekje opgezet en de waaier zorgde voor een koel briesje. Ook fijn om even alleen maar Nederlands te praten en om het over bekende Nederlandse dingen te hebben. Wat later op de avond aten we ons toetje; een grote kom met ijs en smarties. We hebben die nacht heerlijk geslapen in de koele kamer en de volgende ochtend stond er een uitgebreid Nederlands ontbijtje te wachten buiten. Vooral de kaas was geweldig, die missen we het meest. Na het ontbijt zijn we met z’n allen in het zwembad gedoken en we hebben tot de lunch van de zon en het water genoten. Peter volgde ondertussen de prestaties van de Nederlandse dames op het ijs, wij waren blij dat we in de zon lagen. ’s Middags om 4 uur zouden we weer weg gaan. We hadden een afspraak met Judith om stoffen te kopen en wat boodschappen te doen. Om 4 uur was ze alleen nog niet op de afgesproken plek. Na een half uur en een aantal keer heen en weer bellen heeft Lotte ons naar een andere plek in de stad gebracht, hier was Judith wel op tijd. Wat bleek, ze zat nog bij de kapper en was onder de behandeling weggegaan om ons te halen. Dat was te zien ook, haar haar piekte alle kanten op. Wij zijn onze boodschappen gaan doen en Simon, de chauffeur, bracht Judith weer terug naar de kapper. Hierna moest hij ons weer oppikken en ook nog een paar zakken dierenvoer. En dat alles manoeuvrerend door het drukke en chaotische verkeer in Tamale. Toen we alles hadden afgehandeld moesten we Judith weer ophalen. Zij zat nog steeds bij de kapper en was nóg niet klaar. Ondertussen was het donker geworden en we zijn maar even de kapsalon binnen gelopen. Judith zat met allemaal krulspelden in haar haar onder een kap. Na een klein halfuurtje was ze dan eindelijk klaar. De kapster kamde de krullen uit en spoot een berg haarlak in het haar. Of het er mooier op werd was nog maar de vraag. Eindelijk konden we met onze gekochte stoffen naar de kleermaakster rijden. Simon was ondertussen behoorlijk kortaf geworden. Bij de kleermaakster aangekomen werden onze maten opgenomen en hebben we uitgekozen wat voor jurken we wilden laten maken van de stoffen. Dit duurde ook nog zeker een half uur en Judith had ondertussen ook wel door dat het voor Simon niet leuk meer was. Ze kocht maar een flesje yoghurt voor hem om het goed te maken. Daar moest hij niks van hebben, hij was laaiend. We hebben Judith thuis afgezet en zodra zij uit de auto was begon Simon te razen. Hij was echt kwaad, hij heeft de hele dag ongeveer 4 uur op Judith moeten wachten en was er helemaal klaar mee. Toen hij z’n frustraties geuit had en een beetje was afgekoeld hebben we heel de terugweg gezellig gekletst en heeft hij over z’n vrouw, kinderen en jeugd verteld. Om half 10 waren we thuis na een lange dag, onze mini-vakantie zat er weer op.
Zondag zijn we thuisgebleven. Fennelien moest van Marion nog veel rusten en de kerkdienst zou teveel zijn. We hebben meegeluisterd met de kerkdiensten thuis en lekker onze zondagsslaapjes gedaan en gelezen. ’s Avonds was het tijd voor spaghetti die we zelf moesten koken, even wennen aan de pannen hier maar we hebben prima gegeten. Elizabeth (de dochter van Ben en Marion) at ook mee. We hebben er even ingepeperd dat het bijna Valentijnsdag is en dat ze dan maar een kaartje moet sturen naar de jongen die ze leuk vindt. Wij zullen het dan wel overschrijven zodat hij haar handschrift niet herkent. Ze was alleen maar aan het giechelen maar wilde stiekem wel weten wat ze er allemaal in kon zetten. Met dat ik dit typ loopt ze langs het raam en waarschijnlijk klopt ze zo meteen aan om te vragen of ze goede dingen heeft geschreven… en nu ben ik weer terug 1,5 uur later. Ze kwam inderdaad met een brief aanzetten en die heeft Louise even overgeschreven.
Vandaag hebben we overleg gehad met de dokter. Momenteel werkt er maar één dokter omdat de andere zijn arm heeft gebroken. Hij komt net van school en is niet ouder dan 28, zijn exacte leeftijd weten we niet. We hebben het gehad over de communicatie tussen het ziekenhuispersoneel en de patiënten. Voor ons gevoel wordt er soms ontzettend lelijk gedaan tegen patiënten. Ook krijgen ze nauwelijks informatie en wordt het niet gewaardeerd als ze vragen stellen. De dokter zag dit zelf ook in maar vertelde dat mensen alleen maar bang worden wanneer ze teveel informatie krijgen. Daardoor durven ze helemaal niet meer naar het ziekenhuis te komen omdat ze dan denken dat ze bezeten zijn. Hij gaf aan dat onderwijs de oplossing is, helaas heeft het merendeel van de patiënten hier nooit in de schoolbanken gezeten. We begrijpen de dokter nu iets beter, hij heeft echt heel veel voor zijn patiënten over en is 24/7 oproepbaar. Het is alleen zo wennen aan die andere omgangsvormen binnen de cultuur hier. De dokter gaf ook aan dat ze het erg op prijs stellen wanneer wij proberen sommige veranderingen door te voeren. Hier zijn we blij om en we gaan er zeker mee aan de slag. Er is nog iets schrijnends gebeurd vandaag. Toen we op de verlosafdeling kwamen lag er een pas bevallen vrouw op de grond. De baby was helemaal ingewikkeld en leek gewoon gezond. Toen we beter keken zagen we iets aan haar mondje. Ze bleek een schisis te hebben aan 2 kanten. Haar gehemelte lag helemaal open en haar bovenlip was op twee punten gespleten met een soort flapje in het midden. De moeder probeerde de baby aan te leggen maar een kindje kan niet drinken met zo’n aandoening. Dit gaat alleen met behulp van een speciale fles die ze hier niet hebben of met een cupje, die was er ook niet. We hebben de baby verder nagekeken en ze bleek ook een aanhangsel naast haar pink te hebben, haar vingers stonden gekromd over elkaar geklemd, ze heeft aan één voetje 6 tenen en haar hoofd is klein en puntig met een korte nek. We hebben de moeder proberen uit te leggen dat de baby niet kan drinken en dat ze naar het ziekenhuis in Tamale zou worden gebracht. De diagnose is het Edwardssyndroom of trisomie 18. Dit is zeldzaam en de levensverwachtingen zijn niet hoog. De

meeste kindjes overlijden binnen een jaar, 1 op de 10 tot 20 kinderen wordt ouder dan 1 jaar maar heeft een hele zwakke gezondheid en een ernstige verstandelijke beperking doordat de hersenen niet goed ontwikkeld zijn. Het is heftig om zo’n kindje te zien, je ziet het als een baby met een afwijking, niet als een afwijking met een baby. Het blijft ondanks alles een lief kindje en ook zo kwetsbaar. En dan vraag je je af wat de verwachtingen zijn voor zo’n kindje en hoelang het zal blijven leven. Vaak worden gehandicapte kindjes hier gezien als van de duivel bezeten en worden ze achtergelaten in het bos, anders zouden ze ongeluk brengen. Het is bizar en alleen omdat de ouders gratis hulp krijgen kun je ze overhalen om voor het kind te blijven zorgen. Deze ouders kwamen op ons wel bezorgd en liefdevol over, je weet nooit wat ze thuis doen maar je hoopt dat ze goed worden opgevangen in het andere ziekenhuis. De rest moet je overgeven. Morgen hopen we weer te starten op de verloskamers.

Liefs Fennelien en Louise