Een dag uit het leven gegrepen- Tana Toraja

Had je één miljoen, wat zou jij dan doen?! ? Dankjewel Michael; wij hebben het extraatje goed ingezet en er een lokale gids van gehuurd.

We nemen jullie graag mee op sleeptouw tijdens onze dagen in Tana Toraja.

Wanneer we ’s ochtends na het opstaan (ja, ook op reis staan we meestal op met de wekker) en ontbijt op zoek zijn naar wat informatie over wat er allemaal te doen is, lopen we een gids tegen het lijf die ons zijn diensten aanbiedt. Aanvankelijk zijn we wat wantrouwig want we hebben het wel wat gehad met de aanklampende verkopers. De man blijkt echter een vriendelijk, charismatisch figuur en hij weet ons te overtuigen om de dag samen door te brengen.
Voor we het goed en wel doorhebben zitten we samen op een scooter en na een korte

stop om een slof sigaretten te kopen sjezen we achter de gids aan naar onze eerste halte: een traditionele Toraja begrafenis. Over deze ceremonie hebben we vooral al heel wat gelezen en we zijn blij dat we er, ondanks het feit dat de ceremoniemaanden voorbij zijn, toch eentje mogen meemaken van een prominente figuur uit de gemeenschap.

Even de achtergrond schetsen. De Toraja (lokale bevolking) gaan werken om geld bij elkaar te sparen om een grootse begrafenis (voor hun ouders) te kunnen betalen. Vlak na het sterven wordt de overledene gemummificeerd en geborgen in een speciaal aangebouwd deel van het huis. Daar ‘woont’ deze tot de familie genoeg geld gespaard heeft om de begrafenisceremonie te organiseren. De overledene ligt dus lange tijd (enkele maanden tot jaren) gewoon in het huis.
De ceremonie moet een groots spektakel te zijn want het staat symbool voor het aanzien dat de overledene had tijdens zijn leven. De grootsheid wordt gemeten aan de hand van het aantal aanwezige gasten en het aantal dieren dat geofferd wordt. Voornamelijk buffels (€ 2000 – €7000) en varkens laten hier het leven.

Onze gids kent de familie die de begrafenis organiseert en neemt ons mee naar een centraal grasplein waarop alle gastentribunes uitkijken. Daar worden we overweldigd door de geur, de klanken en het beeld van buffels en varkens die geslacht worden. Op rituele wijze worden ze met één messteek in de halsslagader gedood waarna het bloed er uitspuit tot het dier (na verschillende pogingen om recht te staan) uiteindelijk door z’n poten zakt. Eens dat gebeurd is wordt het haar met branders verschroeid en gaat een groep mannen over tot het openhakken en het in stukken scheuren van het vlees. Deze stukken worden dan verdeeld onder de gasten –in volgorde van sociale status uiteraard.

De gids legt uit dat er wordt verondersteld dat iedere gast een gift meebrengt –een varken of buffel- die ze dan zelf moeten slachten op het middenplein. Wij zijn plots enorm blij dat we die sigaretten bijhebben! In ruil daarvoor worden we uitgenodigd voor thee, koffie en een maaltijd in één van de vele tribunes rond het offerplein. Als enige blanken moeten we natuurlijk eerst op de foto met alle omzittenden en worden we langs alle kanten goed in de gaten gehouden.

Een tijdje later springen we weer op de scooter en via kleine, steile weggetjes rijden we achter de gids aan naar enkele religieuze plekken in de omgeving.

Eerst laat hij ons de bomen zien waarin de Toraja’s hun baby’s begraven. In hun geloof zijn kinderen, voordat ze tanden krijgen, nog zuiver en puur. Daarom worden ze achter een luikje in een dikke boom begraven zodat ze kunnen meegroeien met de boom naar de hemel en zo alle kansen krijgen in het tweede leven. Het oog voor detail hierbij is ontroerend: het gezicht van de kleintjes wordt in de tegenovergestelde richting van het huis geplaatst zodat ze geen heimwee krijgen en er worden enkel bomen gebruikt met witte hars omdat ze dan voorzien zijn van moedermelk.

De reis gaat verder via rotsgraven en graven in grotten die bewaakt worden door ‘tau tau’ –in hout uitgehouwen beeltenissen van de overledene. Er liggen her en der skeletten die uit de verrotte kisten gevallen zijn; voelt een beetje luguber allemaal. Onze gids is zelf sterk gelovig en vertelt vol overgave over het volgend leven, de

verschillende goden die over ons waken en die je op specifieke manieren goed gestemd moet houden. Hij krijgt ons helemaal meegesleept in zijn verhalen.

Onderweg stoppen we een paar keer bij kennissen van de gids. De mensen zijn vriendelijk en met behulp van een taal tussen Nederlands, Engels en Indonesisch in kunnen we een beetje communiceren. Ze laten vol trots hun traditionele huizen met schipvormige daken zien. Sommige zijn gebouwd om de rijstvoorraden in op te slaan, anderen als thuis voor overleden familieleden. Hoorns van geofferde buffels flankeren de voorkant ervan, als teken van prestige. En laten we eerlijk zijn: wij willen liever ook geen ruzie met mannen die een enorme buffel met één messteek kunnen doden!

Na een hele dag reizen komen we weer toe bij ons hotel. We betalen en bedanken de gids; dankzij hem zijn we op plaatsen geweest waar we anders nooit gekomen waren en hebben we dingen gezien en gehoord die anders onbereikbaar bleven. We zijn moe maar voldaan. Er was zo veel te ontdekken dat we twijfelen dat we alles wel goed hebben kunnen onthouden. Wat er nu overheerst is de stank, het gekrijs van de dieren, de gastvrijheid, bekeken worden, …

Om het je allemaal wat levendiger voor te kunnen stellen, kan je kijken naar het reisprogramma ‘Erika op reis- Sulawesi’. (http://www.npo.nl/erica-op-reis/12-10-2014/POW_00934340)