De sloppenwijk Mathare

Een blog waar ik veel moeite mee heb om hem te schrijven is de ene over Mathare, de sloppenwijk waar ik werk. Ik heb al een aantal pogingen gedaan, maar ik vind het moeilijk om op papier te zetten hoe het daar is, welke indrukken ik heb en hoe de mensen leven. Ik heb het idee dat ik met alleen mijn woorden nooit een goede indruk van alles kan geven, het is te veel. Toch ga ik weer een poging wagen, want ik vind het belangrijk om te delen.

Eerste indruk
De eerste keer dat ik Mathare in liep vergeet ik nooit meer. Een lange weg naar beneden over een pad van een mengelmoes van plastic afval en zand. Een niet al te fijne geur was aanwezig, maar het viel me nog enigszins mee. Aan de rand was een geasfalteerde weg, maar in de berm lag overal afval. Community Transformers is gevestigd in een gebouw dat gebouwd is door de overheid, waar meerdere organisaties gevestigd zijn. Het kantoortje is nog geen 6 vierkante meter. De

toiletten werken al jaren niet meer, maar daar wordt weinig aan gedaan. De eerste dag zou Juma, een van de werknemers van CT, mij een rondleiding geven door Mathare. Er komen hier niet veel mzungu´s (blanke mensen uit Europa), dus ik was weer een attractie op zich. Ik word na gestaard en geroepen, maar daar zijn we inmiddels wel aangewend. We liepen over de geasfalteerde hoofdweg en ik werd aan heel veel mensen voorgesteld. Het is altijd druk op straat. Langs de grote weg zijn allemaal kleine kraampjes gevestigd waar mensen van alles en nog wat verkopen; varierend van eten en kleren tot elektronica en reiskoffers. Er zijn veel vrouwen die hele kleine visjes verkopen, die de Kenianen graag gefrituurd met ogen en al opeten. Ze liggen op een grote berg en de vliegen zijn er niet van weg te slaan. Daarnaast liggen andere uitgedroogde grotere vissen. De geur is verschrikkelijk vies, dus ik loop snel door.
In Mathare is het chaotisch, iedereen schreeuwt tegen elkaar. Soms rijden er auto´s en motors door Mathare, iedereen moet dan aan de

kant springen want die stoppen echt nergens voor. De kinderen lopen in hun versleten uniform naar school. Wanneer ik langs loop beginnen ze allemaal in koor te roepen “How are you? How are you?” en dat keer twintig met een heel hoog stemmetje. De kleinere kinderen zie je spelen met zelf gemaakt speelgoed. Een auto gemaakt van karton en plastic dopjes of een wiel met ijzerdraad waarmee ze al spinnend door de straten rennen. Op de hoek zitten twee oude mannen te schaken met een zelfgemaakt schaakbord en rode en gele dopjes. Verder zie je overal groepjes mannen zittend de dag door brengen. Ik vraag me nog steeds af of ze uberhaupt iets hebben om te doen. De vrouwen doen de was in grote plastic bakken of koken het eten voor de kinderen. Met grote zakken steunend op hun hoofd en een klein kind op hun rug gebonden lopen ze van de ene kant naar de andere kant van Mathare. Overdag is het bloedheet. Tevergeefs zoeken sommige de schaduw op, onder een oude parasol. Het leven gaat langzaam. Bij het ziekenhuis zie ik veel mensen wachten en het is nog maar de vraag of ze vandaag aan de beurt zullen zijn. Wanneer ik voorbij loop kijken de mensen mij gepijnigd aan, ze hebben het zwaar. Er zijn twee ziekenhuizen in Mathare, gebouwd door de Duitsers en de Fransen. Helaas is er nog steeds veel wantrouwen in artsen en het gebruik van medicatie. Dit weerhoudt velen ervan een ziekenhuis te bezoeken, helaas.
In Mathare is het smerig. Er loopt een rivier door Mathare, waar iedereen zijn afval in dumpt. Het stinkt

verschrikkelijk. Eenmaal van de grote weg af, lopen we door kleine steegjes van zand. Daar stromen kleine beekjes waarin veel afval ligt en iedereen gewoon in plast. Een project van de overheid is om de beekjes schoon te maken. Ik heb respect voor de vrouwen die dit doen, want de geur van de zwarte drap die ze uit de beekjes halen is echt verschrikkelijk. Als het afval niet in de rivier is gedumpt, dan ligt het wel op straat. Door de hitte ruik je het afval extra sterk. Soms wordt het afval verbrand. Van een kilometer afstand ruik je de geur van verbrand plastic en je ziet donkere rookwolken. De mensen geven er weinig om, want ze kunnen niet veel anders. Er is geen plek waar ze het afval naar toe kunnen brengen en de overheid hield een initiatief van jongeren die het afval op wilde ruimen tegen door hen te beboeten ... voor het opruimen van afval, really?

Leven in het donker
De huizen in Mathare zijn gemaakt van metalen platen in combinatie met zand en staan erg dicht op elkaar. Een huis bestaat meestal uit een kamer, verschillend van grootte. De huizen die ik heb mogen bezoeken van de vrouwen waarmee ik werk hebben mij een goede indruk gegeven van hoe de mensen hier leven, en dat is niet niks kan ik je vertellen. De vrouwen leven samen met hun kinderen in een kamertje dat niet groter is dan 12 vierkante meter. Er staat een bed

in, waar ze met het hele gezin in slapen. Het bed is afgeschermd met verschillende lange doeken. De rest van de kamer is gevuld met oude kapotte stoelen en een afgerafeld tafeltje. Er is weinig loopruimte. In een hoekje staat soms een gaspitje waarop ze kunnen koken, maar lang niet iedereen kan dit betalen. Aan de muur hangen gratis kalenderposters van voorgaande jaren en veel afbeeldingen van Jezus. Hier zijn de vrouwen erg trots op. De weinige spullen die ze bezitten zijn opgeslagen in kartonnen dozen. Er is geen toilet of douche. In Mathare is wel een publiek toilet, maar dit kost geld. Velen doen hun behoefte daarom in de goot. In huis is het donker, altijd. Er zijn geen ramen en geen lampen, want elektriciteit kost te veel geld. Het is niet veel wat ze hebben, maar het is iets. Ze hebben een dak boven hun hoofd. Het is een plek waar ze zich thuis voelen. Een plek waar ze veilig zijn.

Met plezier naar school
In Mathare gaan gelukkig veel kinderen naar school. Niet naar de publieke scholen die gebouwd zijn door de overheid, maar kleine scholen die door de lokale bewoners opgezet zijn. Dit worden de informal schools genoemd. Het niveau is niet erg hoog, maar de kinderen kunnen in ieder geval naar school en dat is echt heel belangrijk! Het is zo mooi om te zien dat de kinderen met zo veel plezier naar school gaan.
Een klas die ik heb bezocht was gevestigd in een oude loods, die overigens ook als kerk dient in het weekend. Om twee klaslokalen te creëeren was de ruimte in tweeën gedeeld door schoolborden. Het was er enorm rumoerig en de kinderstemmetjes galmde door de ruimte. Er zitten bijna 50 kinderen in een klas, opgepropt op de kleine oude schoolbanken. Voor sommige kinderen is er geen zitplaats en zij staan achter in de klas. Op zulke momenten besef je weer hoe goed wij het hebben in Nederland.. We bezochten de school om met de meisjes over een belangrijk onderwerp te spreken. In Mathare, en in andere sloppenwijken, is het een groot probleem dat de meisjes niet genoeg geld hebben voor maandverband. Maandelijks lopen ze weer tegen dit probleem aan en helaas zijn er veel jongens die hier misbruik van maken. Zij kopen het maandverband voor de meisjes, maar vragen hier wel iets voor terug. Ze willen met de meisjes naar bed. Het gevolg is dat veel jonge meisjes, soms nog geen 14 jaar, ongewenst zwanger raken. Het is echt een schrijnende situatie: de meisjes hebben het maandverband echt nodig en zijn soms zo wanhopig dat ze er echt alles voor doen. Niet nadekend over de grote gevolgen die zo´n actie kan hebben. Omdat we willen voorkomen dat de meisjes ongewenst zwanger raken en daardoor moeten stoppen met school geven we voorlichting over de nare gevolgen van de ´goede bedoelingen´ van deze jonge mannen. Er wordt heel openlijk gesprken over de problemen waar de meisjes tegen aan lopen, en hoe ze in zulke situaties het beste kunnen handelen. Ook bespreken we de nare gevolgen van alcohol en drugs en hoe dit er toe kan leiden dat je minder grip over je eigen keuzes hebt. Juma gaf een hele goede peptalk over de vrouwelijke lichaamsdelen die privé zijn, wat andere mannen ook beweren. De meisjes giechelde eerst nog een beetje, maar tot mijn grote verbazing zongen ze toen een heel speciaal liedje. Op het ritme van hoofd, schouders, knie en teen zongen alle meisjes samen in koor `These are my private parts, private parts, private parts. These are my private parts and no one should touch them´. Terwijl ze zongen gingen ze met hun handen van hun borsten naar hun vagina en naar hun kont. Ik heb echt met open mond staan kijken. Het was aan de ene kant bizar, maar ook ontzettend leuk om te zien dat de meisjes het op deze manier geleerd krijgen. Ik hoop oprecht dat deze meisjes zich niet zullen laten verleiden door de jonge mannen tot seks in ruil voor maandverband en dat de regering in de toekomst echt iets aan dit probleem zal doen. De meisjes kunnen er immers niets aan doen dat ze het maandverband nodig hebben..

Verslaafd aan alcohol
Een ander groot probleem in Mathare is alcohol. In vergelijking tot andere sloppenwijken zijn er veel meer alcohol verslaafden in Mathare. Dit komt omdat ze in Mathare zelf alcohol stoken, hartstikke illegaal. Deze alcoholische drank bestaat voor bijna 100% uit alcohol, puur vergif dus. De overheid doet er niks aan. Eens in de zoveel tijd komen er politie agenten langs in Mathare om te ´controleren´. Maar zo corrupt als de politie is, wordt er niks aan de illegale brouwerij gedaan. Er wordt een onbekend bedrag betaald en iedereen gaat weer rustig door met waar ze mee bezig waren..
Rond de plek waar de alcohol gestookt wordt lopen behoorlijk wat dronken mannen rond, velen van hen zijn ernstig verslaafd. Gelukkig is er ook een organisatie die de verslaafden probeert te helpen. Wekelijks komen ze bij elkaar om te praten over hun problemen en ik mocht een meeting bijwonen. Het eerste wat me opviel was dat de kamer waar ze bijeen kwamen, direct naast de brouwerij was. Kun je dat je voorstellen: een afkickkliniek naast de Gall&Gall? De geur van alcohol was duidelijk te ruiken en dit leek me voor de verslaafden wel heel erg pittig.
De drie mannen die aanwezig waren spraken openhartig over hun verslaving, maar je kon duidelijk zien dat ze het moeilijk hadden. Ze raakten alledrie al vroeg met de alcohol in aanraking. Kevin, een van de deelnemers, is inmiddels twee maanden van de alcohol af. Hij is 12 jaar verslaafd geweest. Na de middelbare school kon hij geen werk vinden en de alcohol gaf hem een plezierig gevoel. Het ging van kwaad tot erger en voor hij het zelf goed door had was hij verslaafd. Zijn lichaam begon heftig om de alcohol te vragen en de hele dag was hij met niets anders bezig dan het verkrijgen van alcohol. Zijn familie heeft hem meerdere keren proberen te helpen, maar toen het pas echt goed uit de hand liep besloot Kevin om zelf hulp te zoeken. Hij voelt zich enorm begrepen door de organisatie, omdat ze allemaal hetzelfde meegemaakt hebben. Hij is erg gemotiveerd om nu ook een voorbeeld voor andere verslaafden te zijn. Op lange termijn wil hij zelfs iets tegen de alcoholproductie in Mathare doen, om zo de jeugd te beschermen tegen de fout die hijzelf heeft gemaakt. Ik hoop oprecht dat dit hem lukt, maar ik ben bang dat hiervoor eerst de hele corrupte mentaliteit van de regering moet veranderen.

Leven in Mathare
Er is veel armoede. Armoede die je niet kunt vergelijken met de armoede in Nederland. Er is geen geld voor kleding, waardoor kleine kindjes vaak maar naakt over straat gaan. Er is weinig schoon drinkwater en doordat er overal afval ligt worden de kindjes snel ziek. Er zijn ziekenhuizen, maar de wachttijden zijn lang. Je hebt nooit de zekerheid of je diezelfde dag geholpen zult worden. Er is geen geld voor elektriciteit, binnen in huis leef je in het donker. Daar slaap je samen met het hele gezin in een bed. Er is geen geld en weinig werk, daarom trekken veel mensen elke dag naar het centrum van Nairobi in de hoop daar wat werk te zullen vinden. Vaak zonder succes. De vrouwen die een eigen kraampje hebben verdienen nog geen 500 shilling per dag. Maar vergeleken met de vrouwen die voor een baas werken en 100 shilling per dag verdienen (85 eurocent) is het nog heel wat. Van dit geld moeten ze rond zien te komen. Elke dag is het

voor deze vrouwen weer een uitdaging om voldoende eten op tafel te krijgen voor hun kinderen. Ze maken zich veel zorgen. Begrijpelijk. De kinderen huilen, ze hebben honger, maar soms is er gewoon niks. Gelukkig kunnen de meeste kinderen wel naar school en krijgen ze daar soms eten. Hun uniform is versleten, maar dat maakt helemaal niks uit. Door school hebben ze een toekomst. Een toekomst die ze verdienen. Helaas zijn er ook de jonge meisjes die aan het werk zijn met een baby vastgebonden op hun rug. Je hoopt vurig dat dit hun kleine broertje of zusje is, maar helaas weet je inmiddels wel beter. Zij gaan niet naar school en zullen dus ook nooit verder studeren. Het is een triest vooruitzicht. Ze hebben elke dag dezelfde struggles en maken zich zorgen over morgen. Gelukkig zie ik ook mooie momenten. De kinderen die met heel veel plezier naar school gaan en uitkijken naar hun toekomst. Kinderen die enorm blij zijn als ze mij een handje kunnen geven en vol trots laten horen dat ze in het Engels kunnen vragen hoe het met mij gaat. Ze spelen op straat met het zelfgemaakte speelgoed, waar ze enorm blij mee zijn. Moeders kijken met veel trots naar hun kroost. Even vergeten ze de zorgen voor die dag. Maar het leven in Mathare is zwaar.