Terug naar Yip. Want Yip heeft een bijzonder verhaal. Als Cambodjaanse jongen groeit hij op in Banlung in een normaal welvarend gezin. Hij gaat naar school en heeft daarna een prima baan. Hij trouwt een vrouw en krijgt twee kinderen. Maar dit alles was voor 17 april 1975 Want op deze dag verandert Cambodja in een land vol angst, verdriet en leiden.

Vanaf deze dag verdreef Pol Pot met zijn guerrillabeweging de door de Verenigde Staten gesteunde regering van legerleider Lon Nol en vestigde een communistisch regime. De ideale staat was volgens de Rode Khmer een landbouwstaat. Productie van voedsel was het enige wat een land werkelijk nodig had. Steden werden hiertoe ontruimd, intellectuelen (ook wel de ‘nieuwe mensen’ genoemd) gemarteld en geëxecuteerd. Op het platteland ontstonden enorme collectieve boerderijen, die nog het meest weg hadden van concentratiekampen.

Yip behoort tot deze ‘nieuwe’ mensen en moest zijn achtergrond dus verbergen voor de Khymer Rouge. Hij kwam al snel terecht op een van de boeren bedrijven. Er werd hier meer dan 12 uur per dag gewerkt 7 dagen per week. De maaltijd bestond uit een paar happen rijst. Vele mensen stierven hier door uitputting, emotionele wanhoop en honger. En als je hier niet stierf dan waren er nog gevangenissen en killingfields waar bijna niemand het overleefde. Zo ook de vrouw en de twee kinderen van Yip niet..

Op een dag werkte Yip met de koeien in het veld. Hij verveelde zich en dacht dat er niemand van de Khymper rouge in de buurt was. Hij begon te schrijven in het zand. Schrijven, een teken van intelligentie die uit den boze was bij de Khymer Rouge.

Yip zal zijn leven voorbij hebben zien flitsen toen er een soldaat op hem afliep en de woorden in het zand zag staan. Hij moest meekomen naar het bureau en moest wat schrijven op een papiertje. Yip dacht dat hij zijn doodvonnis hierbij had getekend.

Maar Yip is een van de weinige die hiervoor niet werd vermoord. Nee, ze hadden hem nodig voor administratieve zaken. Waarschijnlijk is dit zijn redding geweest, want op het kantoor waren betere levensomstandigheden. Op een dag werdt Yip geforceerd om met een random vrouw te trouwen. Diepere details van zijn ervaringen in deze 4 jaar Khymer Rouge weet ik niet, maar deze zullen wellicht verschrikkelijk en traumatische zijn.

Op de dag dat de vrede terugkeerd is er vreugde en verdriet. Vreugde om de vrijheid maar verdriet om alles wat zich heeft afgespeeld. Maarliefst 3 van de 8 miljoen inwoners van Cambodia kan deze tijd niet navertellen.

Yip kan dit gelukkig wel. Maar helaas is hij bijna al zijn dierbare verloren. Zijn vrouw, kinderen en al zijn vrienden zijn overleden. En zelf de vrouw die hij in deze tijd moest trouwen is bij hem weg gegaan. Maar Yip is sterk en gaat door. Hij trouwt zijn 3e vrouw en krijgt wederom twee kinderen. De laatste jaren werkt hij in het guesthouse van zijn zoon en heeft hij een goed woordje Engels geleerd in één jaar. Wat een levenskracht in deze hartelijk, altijd lachende man. Mijn diep respect.