de zesde week

maandag 18 juni
Vanmorgen eerst naar TASO.
TASO stands for The AIDS Support Organization. It is an indigenous HIV/AIDS service organization in Uganda founded in 1987 by Noerine Kaleeba and 15 other colleagues some of whom have now passed away due to AIDS. The founding of TASO was based on people that were unified by common experiences faced when encountering HIV/AIDS at a time of high stigma, ignorance and discrimination. From a small support group, TASO has since evolved into a Non Governmental Organization with 11 service centers and 4 regional offices covering most parts.

Deze ochtend ga ik alleen voor voor een korte kennismaking. Daarna is het plan om daar 3 dagen mee te lopen. Charles de buurman is daar de baas. Hij legt me kort uit hoe TASO werkt. Zij hebben ook een programma voor LBGT (lesbian, gay, bi en transgender) wat ik niet verwacht had aangezien het hier onbespreekbaar is. Omdat het maandagochtend is mag ik mij direct voorstellen omdat het hele team, ik schat ongeveer 50 mensen, bij elkaar is voor werkoverleg. Praten in het openbaar voor grote groepen gaat me inmiddels vrij gemakkelijk af. Gelukkig maar want dat komt vrij regelmatig voor. Het is de gewoonte hier om je altijd persoonlijk uitgebreid voor te stellen, als je dat niet doet ben je uitermate onbeleefd en wordt er aan degene waar je mee bent gevraagd waarom hij of zij de bezoeker niet het woord geeft.

We gaan verder naar Sironko, op 3 kwartier rijden van Mbale. Jeremiah gaat een training geven van 10.00 uur tot 12.00 uur. Als we daar aankomen is er uiteraard nog niemand. Waarschijnlijk is over een uurtje iedereen wel klaar, dus we krijgen eerst een rondleiding. Het Sironko Child Development Center begeleidt moeders vanaf 5 maanden zwangerschap tot dat kind 22 jaar is. Via een organisatie in Chicago komt er geld binnen en worden kinderen en moeders gesponsord. Moeders en kinderen komen regelmatig hier, maar worden juist ook thuis in het gezin begeleidt, ook om te monitoren of het geleerde daar ook echt in praktijk wordt gebracht.

Dan gaan we eerst thee drinken met een witte boterham, van die zoete dikke witte Japie King Corn boterhammen, met boter er op. Dit vindt plaats in een grote gemeenschappelijke ruimte, met tafels en stoelen. Dat heb ik hier nog niet gezien, meestal zit iedereen op de grond. Alle moeders met met babies en kleine kinderen komen voor thee, brood en porridge. Borstvoeding geven in het openbaar is hier uiteraard heel gewoon, dat zie je overal de hele dag om je heen.
Inmiddels is het 12:45 uur, ik zeg beginnen! maar dan moeten we weer aan iemand voorgesteld worden, moet Jeremiah ineens nog iets uitprinten... en dan gaan de vrouwen nog twee toneelstukjes doen over de dominantie van de mannen het gezin, 1 over hoe het niet hoort en 1 hoe het zou moeten. Geweldig!

Jeremiah vraagt of ik om 14 uur seintje wil geven, dan weet hij dat hij af moet gaan ronden. Om 16 uur hebben we een afspraak in Mbale. Ik weet nu al dat dit niet zo zal gaan, hij gaat gewoon door. Als ik hem uitleg dat de trainingen veel te lang duren duren, 3 a 4 uur, het is warm, huilende kinderen, ik zie iedereen wegzakken, maar uit beleefdheid blijft iedereen zitten, beaamd hij het wel maar brengt het niet in de praktijk. Oegandezen horen zichzelf graag praten heb ik gemerkt.
Mijn Hollandse ongeduld komt geregeld naar boven, en aangezien de training in het Lugisu wordt gegeven omdat hier bijna niemand engels spreekt, ga ik halverwege lekker even buiten zitten.

De training is i.v.m. Men's Day, ook hier was het gisteren een soort van vaderdag. Er komen ongeveer 40 vrouwen, uiteraard met alle kinderen en 11 mannen. Dat zijn er meer dan verwacht.
Thema van de training: Wat houdt man en vader zijn in? Hier nog vaak alleen kinderen maken....en verder weinig. En als je als vrouw teveel commentaar hebt dan verdwijnt de man naar een volgende en laat jou gewoon zitten met kind en al. Maar al te vaak gaat geld op aan drank. Dit is vooral zo bij de arme en ongeschoolde deel van de bevolking en dat zijn er veel. Het gaat over veranderen van houding van de man, bewustwording, verantwoordelijkheid nemen, voor je vrouw en kinderen zorgen, mee gaan naar het ziekenhuis als een van hen ziek is.

Ook hier wordt vaak gezegd dat het de cultuur is, maar er komen steeds meer jonge vrouwen die het anders willen. De jonge vrouw die hier werkt en ons rondleidt en uitleg geeft, is bewust ongetrouwd, wil geen man en geen kinderen. Kiest voor haar zelf, heeft gestudeerd en wil haar eigen organisatie beginnen. You go girl!

Als de training is afgelopen om 16 uur moeten we nog even langs de coördinator Ellen. Zij volgde samen met Jeremiah dezelfde studie. Ook zij gaat natuurlijk nog een keer uitgebreid aan mij vertellen hoe het project georganiseerd is. En dan is het onmogelijk de aangeboden lunch af te slaan. Zoals gebruikelijk hier staan er 3 grote pannen waar je zelf uit mag opscheppen. Rijst, bonen en weer van die taaie grote brokken koeienvlees.

Terug naar Mbale met de taxibus, lekker strak met zijn allen op elkaar geprakt. Het is warm vandaag, het heeft al 3 dagen niet geregend. Terug in Mable gaan we visitekaartjes van het project drukken, een paar foto's printen om uit te delen, langs de naaister die de verjaardagsslingers aan het naaien is en langs de dame van Jenga die 20 tassen gaat maken en nog een andere dame die ook tassen gaat maken. De opdracht hebben we bewust verdeeld over meerdere partijen, zodat ook meerdere mensen er van profiteren. Zo hebben nu 3 gezinnen extra inkomsten. Proefmodellen ziet er mooi uit, dus opdrachten wordt bevestigd. Ik zal hier bijna al mijn spullen achterlaten, zodat ik ruimte heb in mijn bagage om dit allemaal te nemen en het thuis te verkopen, de winst gaat uiteraard voor een deel het project.

En dan nog even naar de markt, mango's, bananen, passievruchten, totmaten, pinda's en zoete bananen voor matoke. Bepakt en bezakt terug naar huis, op 2 boda's nu is iets comfortabler met alle boodschappen. De weg is inmiddels droog maar sommige stukken zijn echt heel ruig, heel veel kuilen en hobbels en bobbels. Om een uur of negen begint het te onweren en daarna hoor ik de regen op het dak weer tikken.

Dinsdag 19 juni
Het heeft niet heel hard geregend vannacht, dus de weg is nog redelijk begaanbaar. Om 8 uur vertrek ik in mijn eentje naar Taso. Jeremiah gaat beginnen met een volgende voorraad stenen bakken voor de school. Het is nog vroeg dus nog geen boda te bespeuren. Ik ben al een flink stuk op weg als er eindelijk een boda komt.
Ik krijg bij TASO een rondleiding van Charles. Het is een groot gebouw met veel spreekkamertjes en lokalen voor groepsactiviteiten. Op het eerste gezicht ziet het er aardig uit, maar als je beter kijkt is veel stuk en vies. En als je naar de wc moet.... dat wil je oók niet weten.
Buiten zijn er een aantal tenten voor nieuwe mensen met hiv. Zij komen om zich te laten testen, of ze zijn positief getest tijdens de outreaches in de omliggende dorpen en komen nu voor intake en medicatie. Als je positief getest bent krijg je een uitgebreide intake en daarna een gesprek met een counseler voor uitleg en begeleiding.
Ook zijn er psychologen, social workers en verpleegkundigen. Er is een ook speciale groep voor kinderen en ook voor pubers. Er zijn uiteraard veel kinderen die met Hiv geboren worden. In het begin moet iedereen hier 1 x per maand op het regionale kantoor komen voor controle, gesprekken en medicatie.
De begeleiding die hier gegeven wordt is niet zoals wij die geven. Inhoudelijk blijft het erg op de vlakte, het is meer een eenzijdige instructie. Als blijkt dat je goed doet en de medicatie trouw inneemt gaat hoef je nog maar 1 x per 2 maanden tot 1 x per 3 maanden langs te komen voor controle.
Voor afgelegen plekken zijn er lokale teams en er zijn ook outreaches waarbij een team heen gaat. Daarnaast zijn er lokale mensen opgeleid die in de community voorlichting geven en sneltesten doen.

Ik mag vandaag meekijken met Andrew, een dokter die hier al 10 jaar werkt. Hij laat me een dossier zien en legt uit hoe het werkt. Er is hier heel veel papier, dossier bestaat uit heel veel vragenlijsten, heel veel administratie en op een enkele laptop na nog geen computers. Daarna excuseert hij zich, hij moet even een dossier wegbrengen, 5 minuten. Uiteindelijk zit ik 35 minuten te wachten in een kamertje tot hij terugkomt. Heel gewoon hier.
Daarna brengt hij me naar de puber afdeling waar een groep jongeren in een kring zit en voorlichting van een dame krijgt over hiv. Wat wel en niet te doen, belang van medicatie, voorlichting sexualiteit. Is in de lokale taal, de dame legt mij tussendoor kort in het engels uit waar het over gaat. Daarna worden de ouders van de kinderen voorgelicht. Er is weinig interactie, het is voornamelijk eenrichtingsverkeer, de dame van TASO praat voornamelijk en de jongeren zitten met neergeslagen blik stilletjes op een stoel en geven ook bijna geen antwoord op de spaarzame vragen gesteld worden.

Nadat dit klaar is ga ik weer naar dokter Andrew, die deze kinderen met ouder(s) een voor een op zijn spreekuur ziet. Hij zit ongelofelijk te gapen en terwijl ouder en kind in er bij zitten gaat hij uitgebreid met mij praten en laat hun gewoon zitten, in mijn ogen behoorlijk respectloos, het blijft verbazingwekkend. In het mission statement dat hier overal aan de muur hangen staat notabene dat je iedereen met respect moet behandelen. Hij moet enorm zijn best doen om zijn ogen open te houden, als ik vraag of hij soms moe is omdat ik hem bijna in slaap zie vallen, ontkent hij in alle toonaarden.
Ook hier is het heel veel formulieren invullen. Met de meeste kinderen lijkt het goed te gaan, alleen bij 1 meisje zijn twijfels, of ze haar medicatie wel neemt of dat er andere problemen zijn. Haar bloed zal extra getest worden en ze krijgt extra counseling.
Aan het einde van het spreekuur begint het enorm hard te regenen, ik wilde eigenlijk gaan lunchen in town, maar ik blijf wachten tot het droog is. Dokter Andrew legt zijn hoofd op tafel en is binnen 10 seconden hoor ik een zacht gesnurk, hilarisch en tegelijkertijd ronduit beledigend.
Ik ga op zoek naar een toilet en kom Charles tegen die absoluut wil dat ik blijf voor de lunch, je laat een gast niet weggaan zonder een lunch aangeboden te hebben en het is ook onbespreekbaar om die af te slaan. En omdat hij de manager is heeft hij een kamer met een schoon en fris flushing toilet, waar ik ook op mag. Verschil moet er wezen. Ik heb Jeremiah een app gestuurd en die is inmiddels ook hier aangekomen.

Naar de markt voor vers fruit en groenten en ceen apucino bij hotel Mbale. We brainstormen over hoe toekomstige volunteers in te zetten voor het project.
Voor de school zou het een goed plan zijn als volunteers bijvoorbeeld met kleine groepjes kinderen aan het werk gaan met leren lezen en schrijven, met tablets werken, maar ook onderwerpen als hygiene,

tandenpoetsen, handen wassen, schoon water drinken enz. enz.

Voor de volwassen vrouwen zou een volunteer bijvoorbeeld vrouwen kunnen leren haken. Mutsen of kleedjes. Hier liggen overal ronde kleedjes op het bankstel, zoals bij ons vroeger het geval was. Of leren breien. Of dingen maken van flessendoppen. Mogelijkheden genoeg. Dit kunnen de vrouwen dan ook weer verkopen waarmee ze geld kunnen verdienen. Ik zal dit als ik thuis ben verder uitwerken, zodat Jeremiah als een vrijwilliger interesse heeft om het project te komen ondersteunen ook een aantal concrete mogelijkheden laten zien en dan kan de volunteer zich hier ook op voorbereiden en en eventueel materiaal meenemen.
De terugweg is uiteraard weer in een modderboel veranderd, dus flink stuk lopen weer, maar de watertank is weer gevuld.

Woensdag 20 juni
Het heeft gisteravond en vannacht heel hard geregend. Ik ga vandaag alleen op pad. Jeremiah blijft thuis om een stuk land te egaliseren, waar straks de volgende schoollokalen moeten komen.
Ik heb om 9.30 uur afgesproken bij Taso en uiteraard ben ik op tijd. Ik weet natuurlijk dat ik helemaal niet op tijd hoef te zijn, maar toch, macht der gewoonte. De sleeping beauty is nergens te vinden. Ik kom Isac tegen en die vertelt dat er een staff meeting is, dus ik zit bij hem en nog een paar jonge collega's in een kamertje.
De meeting is eindelijk om 11.00 uur afgelopen en ik ga op zoek naar dokter Andrew. Na wat omwegen heb ik hem gevonden en dan zou je denken dat we gaan, echt niet, hij wil me weer ergens in een kamertje zetten. Dat wil ik niet, graag ergens openbaar, dus hij brengt me naar een grotere ruimte waar meer mensen zitten te werken met laptop of telefoon. Vijf minuten.... wordt vast een uur. Hier kan ik toch niet zo goed aan wennen, het is dat ik me niet meer in een kamertje laat stoppen anders zit je daar gewoon meer dan 2

uur te wachten en dat vinden zij heel normaal. Zeg dan gewoon dat ik om 12 uur moet komen. Ik ga er nu wat van zeggen. Ik zie hem in de hal lopen en vertel hem vriendelijk dat ik nu vertrek, ik ga niet langer in een kamertje zitten. This is no way to treat a visitor. Het heeft direct resultaat please forgive me, don't go, please, please, please en binnen 5 minuten zijn we klaar voor vertrek.

We gaan op een Honda 125 cc. Ik krijg zowaar een helm. Dokter Andrew is een heel klein mannetje maar als ik achterop ga zitten zakt de Honda zo ver door zijn vering dat hij ineens makkelijk met zijn voeten bij de grond kan. Hij kijkt er zelf ook van op. Ik heb nog nooit zo vaak achterop gezeten als nu in Uganda, dus vooruit maar weer, hij zegt dat hij een heel goede driver is. Als ie maar niet in slaap valt!

We gaan naar Bodeka, ongeveer 30 km verderop. Er wordt veel aan de weg gewerkt, dus hoop grint, zand, vrachtwagens en werklui. Hij rijdt goed en het is alleen maar rechtdoor. We stoppen bij een school waar verderop een groep mensen onder een boom zitten. Dit zijn allemaal mensen die Hiv hebben en al een tijd in het programma van TASO zitten. Zij hoeven niet meer naar Mbale te komen.
Er is hier een afgevaardige van TASO die de administratie voert, de dossiers heeft en de medicatie. Deze wordt bezorgd in een vlakbij gelegen health clinic. Ook hier gaat alles heel traag, wij zouden allang begonnen zijn met bijvoorbeeld inventariseren wie aanwezig zijn en of de dossiers kloppen. Zo niet hier, pas als wij afgestapt zijn en uitgebreid begroet en geïntroduceerd zijn gaat het beginnen.
Mijn handen jeuken soms om de boel eens even efficient te reorganiseren, maar ik doe het niet en bovendien zouden dan heel veel mensen ook hun baan kwijt zijn en de werkeloosheid is heel erg hoog. De westerse mentaliteit is dan wel het andere uiterste, maar ik zie toch heel veel mensen ook uren niets doen, terwijl er genoeg te doen is.

Het gaat goed met deze mensen, ze slikken trouw medicatie en voelen zich goed. Dokter Andrew vertelt dat hij mee is hier om indien het niet goed gaat met de patiënt spreekuur te houden en een diagnose te stellen. Eventueel verwijst hij door naar de lokale kliniek of indien nodig naar TASO in Mbale.
Maar vooralsnog zit hij alleen maar te gapen en niets te doen. Hij doet ook geen enkele poging om mij verder iets uit te leggen of op zijn minst een beetje met trots over TASO te vertellen. Dus ik blijf vragen stellen, want ik wil graag meer weten. Er zijn veel van deze lokale groepen, mensen wordt geleerd samen te overleggen en samen te werken. Er wordt een chairman of chairlady gekozen als coördinator, die de administratie bij houdt maar ook kijkt of het goed gaat met iedereen en zorgt dat iedereen op de afgesproken datum ook komt. Daarnaast is naar Mbale komen te duur voor deze mensen of mensen zijn te oud. Een van de vrouwen komt naar me toe en haalt een mooie mango uit haar tas. Voor mij!

Andrew vertelt dat USaid,die nu 75% van de kosten betaald, het plan heeft om dit de komende jaren flink terug te draaien. Uganda moet zelf gaan betalen. Hiv is nog lang niet onder controle, er moet nog heel veel gebeuren hier, te beginnen bij het geven van goede voorlichting over relaties en sexualiteit aan kinderen en jongeren. Ik vraag aan Andrew of hij hier zelf over praat met zijn kinderen, maar zelfs hij, goede opleiding, notabene een dokter, die met pubers met Hiv werkt doet dit niet! Ik ben echt heel erg verbaasd en zeg hem dat ook.

De school gaat ook uit, honderden kinderen stromen uit over het grasveld, de meesten staan mij onverbloemd aan te staren. Het blijft apart dat ik hier zo'n enorme bezienswaardigheid ben. In Amsterdam kijkt straks geen mens naar me als ik over straat loop. Onder luid gejoel en geklap stap ik weer achter op de Honda, terug naar Mbale. Eenmaal bij TASO sla ik de aangeboden lunch deze keer af, dan maar een keer onbeleefd en en loop ik door de stad, waar ik inmiddels goed bekend ben, richting Endiro voor een soort van broodje gezond en een capuccino.

Het regent weer en ziet er niet naar uit dat het binnenkort droog wordt, dus dan maar nat worden. Gelukkig is het niet koud en het laatste stuk lopen door de modder is zweten.
Bij thuiskomst doe ik verslag aan Kate van mijn dag en vooral over het feit dat Andrew niet eens met zijn eigen zoons hierover praat. Kate ziet dit ook om zich heen en ik heb haar op het idee gebracht om, in het kader van haar opleiding, te proberen een soort van praatgroep met jonge meiden te beginnen.

Donderdag 21 juni
Ik wordt vanochtend gewekt door een hoop kabaal. Blijkt de politie te zijn die hier komt controleren wie er illegaal stroom aftapt. Dat is zowat de hele community hier boven op de heuvel. Je moet maken dat je wegkomt, want anders pakken ze je op en als je niet betaald kan je zo maar 6 maanden de cel in. Of ze nemen een van je kinderen mee, zodat je wel gedwongen bent om te komen, anders stoppen ze het kind 6 maanden in de cel. Er zitten totaal 28 mensen vast, ook vrouwen en kinderen. Ongelofelijk, iedereen weet dat hier niemand geld heeft om officieel op het electriciteitsnet aangesloten te zijn. Voor de verkiezingen beloofd de president gratis stroom voor iedereen, maar na de verkiezingen blijft er natuurlijk niets van welke belofte dan ook waargemaakt te worden. Zo wordt al jaren beloofd dat iedereen recht heeft op goede wegen, maar er gebeurd niks. Dit is voor het eerst dat er hier z'on razzia wordt gehouden en de schrik zit er goed in.
Jeremiah en nog een paar buren besluiten om te gaan proberen officieel stroom te krijgen. Dat is uiteraard een heel gedoe, er moeten allerlei formulieren ingevuld worden, de dorpsoudste moet verklaren dat je echt hier woont, pasfoto's gemaakt en als je dat allemaal gedaan hebt kan het nog weken duren voor je daadwerkelijk aangesloten wordt op het elektriciteitsnet, want het moet eerst nog naar hier doorgetrokken worden. En met een beetje pech tapt dan de rest van de buren jouw stroom weer af, die hebben dan het voordeel dat jij alles betaald en zij weer gratis stroom hebben tot de volgende razzia weer roet in het eten gooit. Maar vanaf nu zitten we dus zonder stroom. Uganda heeft zo zijn mooie kanten maar ook een heleboel lelijke.

Jeremiah is naar Mbale en Kate is weg voor haar opleiding. Ik ben thuis en doe de afwas en de was. Wat iets meer werk is dan in Nederland. Joel en Isac zijn nog bezig om de grond voor de school te egaliseren. En dat is zwaar werk, graven in de dikke zware modder, water er bij gieten en met de voeten aanstampen. Ze komen langs voor wat te eten. Hier is het zo dat als je voor iemand an het werk bent diegene ook de drinken en lunch moet verzorgen. Het enige wat ik kan maken hier is spaghetti met een beetje tomaat, paprika en ui er in. Dat is niet voedzaam genoeg volgens de jongens. Ik bied aan om chapati te gaan halen beneden aan de heuvel. Graag! Ook selfie-oma staat naast me, wrijft over haar buik en geeft me een stralende tandeloze lach.
Rond een uur of twee komt Kate weer thuis en zij maakt alsnog lunch, een stevige berg ugali met aardappels en wat groente. Ondertussen komen er ook nog 4 kinderen bij die allemaal mee eten. De kinderen eten allemaal zittend op de grond. En als er gegeten wordt is het ook even heerlijk stil. Als toetje een papaja, die zijn hier enorm groot, wel 50 cm lang. Het heeft even geregend maar het is nu weer droog, dus allemaal weer naar buiten.

Vrijdag 22 juni
Ik ga vandaag nog en dagje mee op stap met het LBGT team van TASO. Als ik daar om half 11 kom zijn ze al vertrokken en er is niet de moeite genomen om op mij te wachten of even contact op te nemen met Jeremiah. Ze laten mij doodleuk met een in slaap vallende dokter zitten of 3 uur in een kamertje, maar nu is het ineens teveel moeite om even op mij te wachten. Zou het zijn omdat ik woensdag beetje boos ben geworden. Wat een giller. Nou mij best, ik ga wel rondje in de stad lopen en koffie drinken.
Omdat ik hier nu wat langer ben ga ik ook steeds meer de niet leuke kanten zien van de Ugandese mentaliteit. Rekening houden met een ander of je verplaatsen in iemand anders lijkt niemand hier echt te doen, in ieder geval niet zoals het bij mij werkt.

Maar gebruik maken van een ander dat dan weer wel.
Als je hier succes hebt heb je ineens heel veel familie erbij, die komen allemaal hun hand bij je ophouden en weigeren is not done. Dan ben je arrogant en egoïstisch.
Ik heb het hier met Kate over, dit is een van de redenen waarom er in

Uganda zo weinig van de grond komt, want iedereen heeft wel een familielid die het goed doet en dan kan je lekker je hand op houden en niks doen en dat heet dan traditie. En degenen met succes wordt in feite naar beneden getrokken. Wellicht ben ik iets te cynisch nu.

Kate is het wel met me eens, maar het is niet makkelijk om hier niet onder te bezwijken, want dan denken ze slecht over je en willen ze je niet meer kennen. Nou en? zouden wij denken, voordat je geld had kenden je ze vaag of was je zelfs niet eens op de hoogte van hun bestaan.

Zo ook het idee voor mijn afscheidsfeestje, Jeremiah wilde dit groots gaan vieren, flink uitpakken met eten en drinken en verlichting in de boom. Ik wilde dit met hem gaan bespreken, maar Kate was mij voor. Ook zij vindt dit geen goed plan. Ten eerste, wie gaat dat betalen? Wie gaat er dit allemaal klaarmaken? Alleen al als er rond gaat dat er eten en drinken te halen valt komt het hele dorp langs, inclusief honderden kindjes, en anders heeft er niemand belangstelling. En trouwens, iedereen denkt al dat een mzungu een wandelende geldautomaat is, dus als je hier mee gaat beginnen wordt dat idee alleen maar bevestigd en wordt er van elke volgende vrijwilliger die komt ook verwacht dat er een party komt. Dus we gaan het simpel houden.

Zaterdag 23 juni
Kate is zich aan het bekwamen in pannenkoeken bakken. Dit is de 3e ochtend en ze worden steeds beter. Weer eens wat anders dan spaghetti voor ontbijt. Mijn taak in dit huishouden is iedere ochtend de altijd aanwezige was ophangen. En dan de afwas doen, dat is meestal een berg, want alles van de avond daarvoor blijft altijd staan, niet afgespoeld (!) tot de volgende ochtend.

Daniel een van de buren komt langs, hij is de technische man in het dorp die de aanvraag van de elektriciteit moet regelen. We drinken koffie en uiteraard komt het gesprek er weer op dat Dan graag naar het buitenland zou willen om te gaan werken. Hij heeft hier werk en voor hier heeft hij een redelijk inkomen. Ik vraag een beetje door en wat uiteindelijk de reden is. Het is niet dat hij zo graag naar het buitenland wil, maar dat hij de altijd aanwezige druk van familie en verre verwanten wil ontvluchten. Omdat hij geld verdient is er altijd wel iemand die geld wil, hij vertelt dat dit ook de reden is dat hij bijna nooit thuis is, uit angst voor al die mensen. Er komen zelfs mensen langs, waarvan hij niet eens zeker weet of het wel familie is en die komen dan bijvoorbeeld uit Kampala, zonder geld, dus hij moet vervoer betalen en vervolgens ook vervoer terug, want als je dit niet voor ze betaald blijven ze bij je thuis en dan ben je ook verplicht om ze te eten te geven. Het is out of the question om te weigeren. Wat een bizarre gewoonte en ook enorm verstikkend. Uiteindelijk gaan velen die in het begin succesvol zijn er uiteindelijk weer aan onderdoor. En veel succesvolle en intelligente mensen verlaten om deze reden Uganda om in een ander land te gaan wonen en werken om dit te ontlopen.

Het is voor mij bijna onmogelijk om me verplaatsen in het brein en bewustzijn van een Ugandees. Ik las in een boek over een blanke man, die 30 jaar in verschillende landen in Oost Afrika heeft gewoond nog steeds niet begrijpt hoe een Oost Afrikaan denkt. Hij vertelt dat als hij 30 minuten in het brein van een afrikaan zou kunnen kijken hij waarschijnlijk meer inzicht zou krijgen dan de afgelopen 30 jaar.

Gisteravond kreeg Jeremiah een telefoontje van zijn zus, haar dochter ligt in het ziekenhuis, zwanger, keizersnee en kindje is overleden. Kate is nu min of meer verplicht om langs te gaan om eten en geld te brengen. De zus kan niks regelen want die is in ziekenhuis om voor dochter te zorgen en de man van de zus is er allang vandoor, met een andere vrouw, waar hij de volgende rits kinderen bij aan het produceren is. Kate zegt alleen lunch te hebben gebracht en geen geld. Het scheelde dat de man van de dochter er ook was, die is als eerste verantwoordelijk voor zijn vrouw te zorgen.

We gaan naar Mbale om te lunchen, een potje te poolen en daarna Catherine Jackson op te halen. Zij is ook een vrijwilliger via workaway en komt vandaag met de YY coach uit Kampala. Meisje van 20, uit Engeland, voor het eerst in Uganda.. Ze is een paar dagen in Kampala geweest en heeft een tripje gemaakt naar Murchison Falls. Ze blijft een weekje hier in Mutoto. Aangezien er maar 1 kleine extra slaapkamer is, die van mij, en ik die niet wil delen, gaat Catherine bij Charles slapen. Die heeft een groter huis en stelt altijd kamers beschikbaar voor vrijwilligers. Ryan heeft daar ook geslapen. Na een uurtje komt Jeremiah samen met Kate terug. Ze heeft daar een rat zien lopen en is daar enorm bang van en wil absoluut niet daar slapen. Wat nu? Catherine zegt dat ze wel in de woonkamer wil slapen. Jeremiah stelt voor dat zij bij hen in de slaapkamer mag, en dat is een heel klein kamertje waar ook Jesse en Josef slapen. Ik leg Jeremiah uit dat het een heel mooi aanbod is maar dat mzungu's gewend zijn om alleen te slapen en dat Catherine zich zeer ongemakkelijk zal voelen, net zoals ik niet wil dat ze in mijn kamer slaapt. Dan is het goed, er is een extra matras en die komt in de woonkamer. Ondertussen heb ik samen met Kate in mijn kamer bijna de slappe lach, want wij hebben ook ratten hier in huis. Dat gaan we natuurlijk niet vertellen, want er zijn hier overal in elk huis ratten. Maar als we dat gaan vertellen.... laten we maar hopen dat de rat wegblijft deze week.

Zondag 24 juni
We hebben geen geschreeuw gehoord vannacht, dus de rat heeft zich gedeisd gehouden. Catherine heeft heerlijk geslapen zegt ze. Zij gaat vanmorgen samen met Jeremiah de berg hier beklimmen. Ik ga met Kate en de boys naar de kerk. Niet dat ik dit heel graag wil, maar ik merk aan Kate dat zij het heel leuk vindt om samen met mij te gaan. Zij ziet er prachtig uit in haar zondagse jurk en ook de jongens worden netjes aangekleed compleet met schoenen. Het eerste kwartier is zingen en dansen en Kate doet volop mee. Daarna is er veel gepreek. Geen schreeuwende pastor dit keer maar een pastor uit de USA, een grote blanke man met een kaal hoofd. Hij houdt een preek van een uur en ik kan er niet echt naar luisteren, zowel inhoudelijk als ook redelijk lastig met 2 kleine kinderen die steeds aandacht vragen. Daarna volgt nog een dame die zingt met een koor op de achtergrond, maar dit is zo ontzettend hard en vooral vals dat het bijna niet om aan te horen is. Maakt voor hier niet uit, iedereen zingt in vervoering mee. Kate heeft ondertussen alleen aandacht voor haar mobiele telefoon. De 1e maand gratis internet cadeau bij de aankoop....

Het is ondertussen twee uur en we gaan wat eten en drinken. Niet veel later komen ook Jeremiah en Catherine terug van de beklimming. Catherine ziet tegelijkertijd witjes en is als een echte bleke engelse al aardig verbrand. Ze voelt zich ook niet lekker dus naar huis en met advies steeds beetje drinken en zakje ORS uitrusten in bed. Bij deze warmte en grote inspanning is gevaar van uitdroging beslist aanwezig, zeker als je het niet gewend bent. Na paar uurtjes slaap voelt ze zich gelukkig weer goed. De rest van de middag probeer ik wat te lezen, maar dat is vrijwel onmogelijk met Josef, Jesse en Loona in de buurt. Ik heb deze 3 een bal cadeau gedaan vorige week, dus in plaats van lezen wordt het spelen met de bal. Al gauw zijn we met meer dan 3 kinderen, de buurkinderen willen uiteraard ook allemaal meedoen. Lezen moet ik maar in bed doen.
Het is bijna volle maan, dus we eten buiten in het maanlicht. Wat prachtig is met op de achtergrond de geluiden van krekels, vogeltjes en uitzicht op al het groen en de bergen in de verte.

Ik word de afgelopen week geregeld heen en weer geslingerd tussen het prachtige Uganda maar ook door de lelijke kant van Uganda. Er zijn zoveel tegenstellingen hier, ingewikkeld om dit met mijn westerse brein te begrijpen.

Nog 1 week te gaan, volgende week maandag vertrek ik in de ochtend naar Kampala, om ook nog 2 dagen deze mega stad te bekijken.