Een klimaatneutrale treinreis door het Zwitserse Graubünden

In het zuidoosten van Zwitserland, tegen de Oostenrijkse, Liechtensteinse en Italiaanse grens, ligt de regio Graubünden. Langs de 150 dalen, 615 meren en 1000 bergen slingert de Rhätische Bahn. Maak een klimaatneutrale treinreis door Graubünden en bewonder onderweg de cultuur en natuur van deze drietalige regio. Wandel door het oudste nationaal park van Zwitserland, leer over geologische processen die de Alpen gevormd hebben en struin door pittoreske bergdorpen. Maak je duurzame reis compleet met een diner van lokale ingrediënten en een overnachting in één van de vooruitstrevende, duurzame hotels van de regio.

De Rhätische Bahn en de Bernina Express

Het openbaar vervoer is in Zwitserland uitstekend geregeld. Het spoorwegnetwerk de Rhätische Bahn ligt door de hele regio Graubünden en heeft stations in grote steden en kleinere (berg)dorpen. De felrode treinen die op het traject rijden, werken volledig op waterkracht en zijn daardoor een duurzame manier van transport. Alle duurzame highlights in Graubünden zijn met het openbaar vervoer te bereiken. Bezoek bijvoorbeeld het 8e-eeuwse St. Johann klooster in Müstair, een dorp aan de Italiaanse grens, dat dankzij de kerk met muurschilderingen op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat.

^{Foto: Glacier Express, Landwasserviadukt/Stefan Schlumpf/Zwitserland Toerisme}

Op het traject tussen Chur, de noordelijk gelegen hoofdstad van Graubünden, en de Italiaanse stad Tirano rijdt de Bernina Express. Sinds 2008 staat deze adembenemende treinroute op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Door de panoramaramen kijk je uit over sneeuwwitte bergtoppen, blauwwitte gletsjers en groene dalen. De trein rijdt over viaducten zoals het wereldberoemde 65 meter hoge Landwasserviaduct, suist door tunnels en neemt hellingen tot wel 70 promille.

Tip: met de graubündenPASS reis je gedurende zeven of veertien dagen met korting over de Rhätische Bahn en diverse lokale treintrajecten, kabelbanen en busroutes.

Stop 1: tektonische platen

Neem de postbus voor een 35 minuten durende rit van Chur naar het gezellige dorpje Flims. Ten noorden van Flims, op de grens van de kantons Graubünden, Sankt Gallen en Glarus ligt het UNESCO Werelderfgoed Tektonikarena Sardona. In dit gebied zie je, beter dan in de rest van de Alpen, hoe oud gesteente over jonger gesteente geschoven werd tijdens de botsing van de continentale platen van Afrika en Europa. De bergen hier liggen ‘op de kop’ doordat de aardlagen over elkaar schoven. Neem vanaf Flims de kabelbaan naar boven en wandel over de bergwandelpaden terwijl je geniet van dit geologisch interessante gebied. Nadat je tijdens een fijne picknick je voeten afgekoeld hebt in één van de bergriviertjes, neem je de bus terug naar Chur om aan je treinreis te beginnen.

^{Foto: Tektonikarena Sardona/Laax FaleraRuedi Homberger/Zwitserland Toerisme}

Stop 2: gletsjers

Eveneens vanaf Chur neem je de Rhätische Bahn naar het noordelijker gelegen dorp Landquart, vanaf waar je over het spoor zuidelijk naar het station Klosters Platz reist. Een uur later begin je aan een wandeling terug in de tijd, naar het duizenden jaren oude ijs van de Silvrettagletsjer. In het landschap is duidelijk te zien hoe de gletsjer in de afgelopen jaren geslonken is. Wandel over grond die vroeger de bodem van de gletsjer vormde, en geniet van het uitzicht op de blauwwitte ijsmassa die nog wel tussen de rotstoppen ligt. Wie de gletsjer graag van boven wil bekijken, kan met een gids acht uur lang op avontuur vanaf de andere kant van de Silvrettabergketen.

^{Foto: Klosters Serneus, Silvrettagletscher/Zwitserland Toerisme}

Wil je later op je trip nog een gletsjer bezoeken? Stap dan uit bij station Morteratsch ten zuiden van het relatief grote dorp St. Moritz. Wandel naar de rand van de Morteratschgletsjer, een grote ijsmassa gelegen tussen de 4000 meter hoge pieken van het Bernina bergmassief. De Morteratschgletsjer is met een lengte van ruim zes kilometer en een dikte van 75 meter de grootste gletsjer in het Bernina-bergmassief. Wandel langs de gletsjer en lees op de informatiebordjes af hoe lang geleden de gletsjertong voor het laatst het punt bereikte waar jij staat.

^{Foto: Morteratschgletsjer/Rob Lewis Photography}

Stop 3: traditionele bergdorpen

Stap na je gletsjerbezoek weer in de trein en geniet van de uitzichten op besneeuwde bergtoppen en groene valleien onderweg naar het gehucht Filisur. Hierna reis je verder naar het zuiden, waarbij je uitstapt bij station Bergün. Bergün is één van de sfeervolle dorpen waar oude tradities nog levend zijn. Wandel door kasseien straten langs witte huizen met sierlijke muurschilderingen. Bezoek het art nouveau hotel Kurhaus Bergün en het nabijgelegen sprookjesachtige, spiegelende Palpuognameer.

^{Foto: Kurhaus Bergün/Ralph Feiner/[email protected]}

Voor een bezoekje aan een kleurrijker dorp, neem je de trein naar St. Moritz in het zuiden, en dan de trein naar het dorp Guarda in het oosten. Twee uur later loop je tussen pastelkleurige huizen van het traditionele bergdorp dat de inspiratie vormde voor het Zwitserse kinderboek Schellen-Ursli. De lokale traditie, genaamd de Chalandamarz, om in de lente de winter te verdrijven, wordt in het boek beschreven. Hiervoor dossen kinderen zich uit met kleurrijke kleding en koebellen, waarna ze lawaai makend door de straten trekken.

Naast Berün en Guarda zijn er nog vele andere bergdorpen waar je je onderdompelt in de geschiedenis. Bezoek bijvoorbeeld de dorpen Poschiavo, Soglio of Vals, die allemaal goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer. De dorpen die niet langs de Rhätische Bahn liggen, kun je bereiken met de postbus of de alpenbus.

^{Foto: Schweizerischer Nationaal park/Hans Lozza}

Stop 4: het Zwitsers Nationaal Park

Tijdens de treinreis van Bergün naar Guarda rijdt de trein door het Zwitsers Nationaal Park, het enige nationaal park van Zwitserland. Stap op de terugweg van Guarda naar St. Moritz uit op het station van Zernez, gelegen in het Zwitsers Nationaal Park, en bezoek het informatiecentrum over dit ruim honderd jaar geleden gestichte nationaal park. Hier vind je vind je het beste van wat Zwitserland te bieden heeft, zoals hoge bergen, gletsjers, bergmeren, wilde dieren en eindeloze wandelmogelijkheden. Het park is 170 km2 groot en grenst aan het UNESCO-biosfeerreservaat Engadin Val Müstair. Wandel vanaf het bezoekerscentrum, of neem de gele postbus naar een ander dorp in het park. Volg de gele wegwijzers voor een wandeling naar keuze in de ongerepte natuur. Neem je verrekijker mee en spot edelherten, steenbokken en gemzen in de Val Trupchun of vul je rugzak met streekproducten voor een picknick op één van de uitzichtpunten.

Tip: lijkt het je bijzonder om beren in het ruige Zwitserse landschap te zien? Vanaf het station in het nabij Chur gelegen Arosa, neem je de kabelbaan naar het Arosa Bärenland. De dieren die je vanaf de wandelbruggen in het Arosa Bärenland op de flanken van de 4505 meter hoge Weisshorn ziet leven, zijn gered uit vreselijke situaties en genieten nu van het leven op de bergweide.

^{Foto: Arosa Bärenland/Nina Mattli/Arosa Toerisme}

Stop 5: lokale bierbrouwerijen

Langs de Rhätische Bahn vind je verspreid door heel Graubünden lokale brouwerijen, die de smaken van het kanton terug laten komen in geliefde bieren. In het dorp St. Moritz op 1856 meter hoogte, schijnt de zon gemiddeld 322 dagen per jaar. Stap uit op station St. Moritz en ga zitten op één van de zonnige terrassen. Geniet van een lokaal gebrouwen bier uit Graubünden, zoals het pittige blonde bier van Brouwerij Davos of een fles Gletsjerbier van Brouwerij Engadiner Bier. Je kunt veel van deze brouwerijen ook bezoeken met de trein. Onderweg naar het zuiden stap je bijvoorbeeld uit op station Pontresina voor een bezoek aan Brouwerij Engadiner Bier.

Stop 6: kruidentuinen op 1000 meter hoogte

Stap op het station van St. Moritz in de Bernina Express naar het dorp Le Prese in de zuidwestelijke punt van Graubünden. De treinreis naar dit dorp in het Valposchiavodal wordt de Bernina Kräuter Express genoemd. Na een gezonde lunch nabij het station, neemt een lokale gids je mee naar de kruidentuinen op duizend meter hoogte. Hier wordt hard gewerkt aan een duurzamere manier van landbouw. Minimaal 95 procent van alle producten die van het land komen, zijn biologisch geteeld. Lokale restaurants werken graag met deze natuurlijke producten, en gebruiken hiervoor het label 100% Valposchiavo. Proef zelf de rijke smaken van het dal in authentieke gerechten, voorzien van lokaal gebrouwen prijswinnende wijn.

^{Foto: Poschiavo, Saoseosee/Roman Burri/Zwitserland Toerisme}

Stop 7: wandelen langs Rhätische Bahn

Le Prese is één van de laatste stations voordat de Rhätische Bahn de grens naar het Italiaanse stadje Tirano oversteekt. Neem de trein terug naar het noorden, of wandel vanaf een station naar keuze parallel aan het Bernina- en Albulatraject van de Rhätische Bahn naar het noorden. De 131 kilometer lange wandelroute Via Albula en Bernina ligt tussen Thusis ten noorden van de Alpen en Tirano over de Italiaanse grens. Vanaf de route zie je regelmatig de rode trein door het berglandschap en over historische viaducten slingeren. Picknick aan het Palpuognameer, het mooiste meer van Zwitserland en kijk vanaf de passen uit over de pieken van de Alpen. Stap aan het eind van je dagwandeling weer op de trein, of overnacht in pittoreske bergdorpen langs de route, waar je boven een bord lokale specialiteiten nageniet van een dag in de bergen.

^{Foto: Landwasserviadukt/Rob Lewis Photography}

Duurzaam overnachten

Tijdens je klimaatneutrale reis in Graubünden wil je natuurlijk ook zo duurzaam mogelijk overnachten. The Riders Hotel, het Valsana Hotel Arosa en Hotel Muottas doen er alles aan om hun ecologische voetprint zo klein mogelijk te houden. De hotels zijn klimaatneutraal en recyclen materialen en warmte. The Riders Hotel in Laax, op een uur rijden ten westen van Chur, bereik je met de postbus. Het hotel heeft hip ingerichte kamers en een kledingreparatieservice in de lobby.

^{Foto: The Riders Hotel/Frank van Hulst}

Het Valsana Hotel Arosa ligt bij station Arosa onder de 4505 meter hoge Weisshorn. De trein slingert tussen Chur en Arosa een uur lang door groene valleien met weiden en bossen met uitzicht op witte bergtoppen. In het hotel vind je, naast prachtig uitzicht, de perfecte combinatie van luxe, sfeer en duurzaamheid. 

^{Foto: Valsana Hotel Arosa/Urs Homberger Arosa Zwitserland}

^{Foto: Arosa, Aelplisee/Max Schmid/Zwitserland Toerisme} 

Op 2500 meter hoogte in de zuidelijke bergen van Graubünden ligt Hotel Muottas Muragl: een honderd jaar oud hotel dat is gerenoveerd tot één van de duurzaamste hotels van Zwitserland. Het hotel in Engadin is CO2-neutraal en werkt stroom op met zonnepanelen langs het treinspoor naar het hotel. Vanuit je slaapkamer kijk je uit over besneeuwde pieken en groene dalen die in de vroege ochtend onder een laag wolken verstopt gaan.

Wil je ook op duurzame vakantie in andere delen van Zwitserland? Vanaf diverse stations langs de Rhätische Bahn reis je snel en comfortabel naar andere regio's met elk hun eigen duurzame bezienswaardigheden.