Het Oosten en Westen van het Eeuwenoude Luxor

De Egyptenaren zagen de westoever van de Nijl als Amenti, oftewel het dodenrijk. De mysterieuze dodentempels werden gebouwd bij of op het graf van de Farao. Terwijl de zon aan deze kant ondergaat, beschermen de omliggende bergen de graven tegen grafrovers. De extreem droge grond in het Westen zorgt voor een goede conservering van de mummies. De oostoever van de Nijl is voor Egyptenaren het rijk van de levenden, omdat de zon hier elke dag opkomt. De staatstempels waren bedoeld om goden te eren. Met de Nijl als een kloppende aorta die het leven van de dood scheidt in Luxor. 

Laten we even terug in de tijd gaan. Terug naar de wereldbeschouwing van de oude Egyptenaren. Zij zagen het universum als dualistisch. Er heerst continu een spanningsveld tussen tegenstellingen, zoals goed en slecht, licht en donker, orde en chaos, en dus ook leven en dood. De Egyptenaren zagen het universum als een kringloop van herhaalde patronen: het dagelijkse opkomen en ondergaan van de zon en het wisselen van de seizoenen bijvoorbeeld. Zij probeerden met rituelen de wereld te verzekeren van het behoud van de orde. Deze rituelen werden door de Farao’s uitgevoerd in de tempels. In de staatstempels en de dodentempels. 

Het leven in het oosten

We ontdekken eerst de oostkant van Luxor, de kant waar de tempels dus in het teken van het leven staan. Als we het eerste tempelcomplex binnenkomen, worden onze tassen gecheckt en lopen we door de securityscan. De zonnestralen branden op ons hoofd en de temperatuur tikt vijftig graden Celsius aan. We banen ons een weg door de menigte en stoppen met de groep in de schaduw om naar onze gids te luisteren. 

^{Foto: Ellen van der Aa}

De tempel van Karnak is het grootste tempelcomplex van heel Egypte. De oude Egyptenaren noemden de tempel ‘ipet soet’, oftewel ‘meest Heilige der plaatsen’. Dit Heilige dorp (want zo groot is het wel) is toegewijd aan verschillende goden; Amon-Ra, Moet en Chonsoe. Nooit in de geschiedenis is er zo lang door opeenvolgende Farao’s aan een tempel gebouwd. Uiteindelijk hebben dertig Farao’s eraan gewerkt. Nog steeds is het een bouwplaats en worden er stukken gerestaureerd. Geen wonder dat dit complex deel uitmaakt van het UNESCO-werelderfgoed. Terwijl ik wapper met mijn waaier, elke minuut een slok water neem en mijn camera overuren maakt, laat ik me vertellen waar alle opschriften op de tempel voor staan. Ik loop tussen de 134 gigantische papyrusvormige zuilen door. Het is een doolhof en ik voel me opeens heel klein. Geen wonder, want de zuilen zijn zo’n 32 meter hoog en drie meter dik. ‘’Waar staan de reliëfs voor?’’ vraag ik aan onze gids. ‘’De reliëfs staan voor de veldslagen van de Farao’s.’’ Dat het moeilijk te ontrafelen is, kan je je wel voorstellen.

^{Foto's: Ellen van der Aa}

De dood in het westen

Na een tussenstop bij het Le Scarabe Papyrus Museum rijden we met onze minibus door het drukke centrum van Luxor naar de Nijl. Hier stappen we aan boord van een Felucca, een typische Egyptische zeilboot, om het Oosten achter ons te laten en kennis te maken met westkant, de Stad van de Doden. 

^{Foto: Ellen van der Aa}

Het eerste wat me opvalt in het Westen, is het dat het een stuk rustiger is dan het Oosten. We rijden over een achterafweg en midden in het suikerriet staan twee gigantische kolossen van achttien meter hoog, die Farao Amenhotep III moeten voorstellen. Deze van kwartsiet gemaakte beelden stonden vroeger op de graftempel van de Farao, maar omdat deze graftempel niet bewaard is gebleven, zijn de kolossen verhuisd naar de middle of nowhere. Onze gids vertelt dat er iets bijzonders gebeurde toen het rechterbeeld zwaar beschadigd werd door een aardbeving. Doordat de steen overdag opwarmde en ’s nachts afkoelde, ging het beeld zingende geluiden maken. De Grieken zochten de verklaring in een legende: de Farao zou gedood zijn en als beeld teruggekeerd zijn op aarde. Geloof je het zelf?

  ^{Foto: Ellen van der Aa}

De volgende stop is de Vallei der Koningen. Helaas wordt het maken van foto’s hier niet gewaardeerd. Als je je camera pakt in de tombes, krijg je een boete. De Vallei is een kale vlakte en de zon schijnt hier zo fel dat het zweet van me af loopt. Gelukkig mogen we drie tombes induiken en zoeken we de schaduw op. Vijf eeuwen lang lieten de koningen zich bijzetten in rotsgraven die speciaal voor hen werden aangelegd. Het is een prachtig gedecoreerde tombe vol kleurrijke schilderingen en reliëfs. Ook is het wereldberoemde graf van Farao Toetanchamon hier te bewonderen. Natuurlijk wel tegen extra betaling. Als dorstige hondjes laten we ons door het minitreintje terugbrengen naar onze bus, waar we meteen flesjes water uit de koelbox pakken. Op naar de laatste tempel van vandaag!

^{Foto's: Ellen van der Aa}

De dodentempel van Ramses III in Medinet Habu is een minder bekende tempel, maar zeker niet de minst mooie. Het was een tempel die diende voor Farao Ramses III en de god Amon. Tegen het einde van de middag zijn we de laatste groep die de tempel komt bezoeken. We zijn ook de enige groep die door de tempel loopt in het gezelschap van enkele Egyptenaren die vol trots de tempel laten zien. De 150 meter lange tempel wordt omringd door een muur van achttien meter dik. We lopen door verschillende poorten en komen terecht in hofjes. We kijken onze ogen uit; de wanden zijn bezaaid met talrijke reliëfs en op de zuilen en plafonds zijn de kleuren nog duidelijk zichtbaar. De reliëfs vertellen verhalen over stakingen en samenzweringen. De gids vertelt dat Ramses III zijn naam zó diep heeft laten aanbrengen dat het voor latere Farao’s onmogelijk was deze te verwijderen of overschrijven. 

^{Foto's: Ellen van der Aa}

Benieuwd naar meer reisverhalen over Egypte? Houdt onze Egypte-pagina in de gaten voor meer inspiratie!