De eerste week

zaterdag 12 mei
Na een lange vlucht om 22:15 uur geland op Entebbe Airport. Na lange tijd in de rij gestaan te hebben toch nog voor het verkeerde loket gestaan. Ik heb al een visum in mijn paspoort en had zo door kunnen lopen. Geld gewisseld op het vliegveld en ik zie iemand met bord met mijn naam er op, de taxi van het Eco Resort Kayensi. Inmiddels is het al bijna middernacht. Na half uurtje rijden is daar het resort. Wel weer raar om links te rijden. Het is hartstikke donker dus niet veel te zien. Naar mijn kamer, korte koude douche en gaan slapen.

zondag 13 mei
Het is heel stil in het resort, ik ben de enige gast. Het ligt prachtig met uitzicht op het Victoria meer. Ontbijt met toast en omelet en kopje thee. Dezelfde taxi chauffeur brengt me naar het busstation voor de YY Coach naar Mbale. In de bus is het heel krap en uiteraard volgeprakt met mensen. Ik ben de enige mzungu, zo wordt iedere blanke hier genoemd en dat zal ik ongetwijfeld nog heel vaak horen de komende twee maanden. blanke. Ik zit naast een man die voor Action Aid werkt en op weg is naar Mbale voor een meeting. Iedereen is heel erg aardig en lacht me toe.

De busrit duurt ongeveer 5 uur. Voorin de bus hangt een tv en die staat de hele rit heel hard aan met swingende behoorlijk sexy ugandese videoclips. Onderweg stopt de bus een paar keer en dan

komen er nog meer mensen in de al overvolle bus. Nu zit ook het gangpad helemaal vol. Niemand klaagt, iedereen schuift gewoon stukje op. Na een uur of twee stopt de bus en wordt omsingelt met allemaal mensen die iets verkopen. Frisdrank, bananen, schoensmeer (?), gegrilde kip op een lange stok, gebakken bananen. Dit wordt allemaal via de raampjes verkocht. Overal in de bus worden emmers en servetjes uitgedeeld om afval in te gooien. Om 16 uur kom ik aan in Mbale, waar Jeremiah mij staat op te wachten. Hij is heel blij dat ik er ben, veilig en wel. Het is een beetje vochtig warm, het heeft de afgelopen maand veel geregend hier, meer dan normaal. Mbale is druk, maar niet zo druk als Kampala. We lopen eerst naar een cafe voor een koffie. Geen cappuchino's hier...

Nu eerst naar de markt voor boodschappen. De markt is in een overdekte hal, vol met kraampjes. Je kunt hier van alles kopen, groente, fruit, vis, vlees, levende kippen, maar ook kleding, plastic keukenspul en heel veel electronica uit China. Wij kopen bananen, rijst en aardappels. En dan met al de boodschappen en al mijn bagage op een boda boda. Dit is een kleine motor die heel veel gebruikt wordt als taxi Uganda.

Bodaboda is een verbastering van Border border.
Op de grens van Kenia en Uganda, vindt de BodaBoda zijn oorsprong. Tussen de grenzen lag een strook land waar geen gemotoriseerd vervoer mogelijk was. Fietstaxi’s met kussens achterop verplaatsten de reizigers van de ene naar de andere grenspost. Om de aandacht van klanten te trekken riepen de chauffeurs: ‘Border-Border’, wat in het Swahili al gauw verbasterde tot Bodaboda. Je ziet de oorspronkelijke bodaboda's hier in Kampala nog rijden.

Het eerste stuk door de stad gaat over de weg, maar de laatste paar kilometers zijn onverhard heuvelopwaarts naar Bungokho Mutoto, het dorp waar Jeremiah woont met zijn vrouw Kate en zijn 2 zoontjes, Jesse van 5 en Josef van 2 jaar. Het huis is heel basic, een woonkamer met 1 bank en een kleine tv in de hoek, een kleine ruimte voor de keuken bij de deur en 2 slaapkamers. En de keuken is uiteraard ook niet als onze keuken maar gewoon een hoek waar wat borden, pannen en een kleine voorraad eten staat. Uiteraard geen koelkast en ook geen kraan om af te wassen. Er wordt gekookt buiten op een stoof met houtskool. Ik heb een eigen kamer, waar een bed met klamboe staat. Dat is alles. Geen stoel, geen tafel, geen kast.
Buiten achter het huis is een hutje met een diep gat, de latrine, dat is dus de wc de komende 2 maanden en daarnaast is de "douche". Je neemt een jerrycan met warm water mee waar je je mee kunt wassen en dat is het.

Jeremiah laat me de school zien, die hij 1 jaar geleden is gestart. Die

staat vlak achter het huis en het zijn 3 verschillende klassen bestaande uit houten palen met een dak van aluminium platen erboven. Alleen in de eerste staan bankjes, in de andere lokalen moeten de kinderen op de grond zitten. En door slecht weer is een deel van het dak ook nog weggewaaid.

Het is nu vakantie, 28 mei gaat de school weer van start.
Voor het huis is een stuk grond waarop een school van bakstenen gebouwd moet gaan worden. De eerste stapel bakstenen ligt er al. Deze worden hier in het dorp gebakken van de vette klei hier. De bouw is uitgesteld omdat het zoveel geregend heeft. Jeremiah probeert geld bij elkaar te krijgen voor de bouw van de school. Totaal voor de hele school gaat € 8000 kosten, van de eerste bijdragen heeft hij de stenen en zand gekocht, nu de rest nog. Er zijn afgelopen periode 3 Workaway volunteers geweest, die het eerste

geld voor hem geworven hebben.
Via www.workaway.info ben ik ook bij Jeremiah terecht gekomen. Een geweldige website die kosteloos vraag en aanbod van vrijwilligers bij elkaar brengt, zonder tussenkomst van andere organisaties. Het enige wat je moet betalen is een jaarlijks lidmaatschap van slechts 35 euro.

Na een maaltijd van gekookte aardappels met stukjes wortel ga ik slapen. De stalen buitendeur gaat op slot met een groot hangslot dus al ik naar de wc moet, wat ik altijd minimaal een keer doe, maakt dat een enorme herrie. Er is ook geen kussen, dat moet ik nog maar even kopen in Mbale.

Maandag 14 mei
Best goed geslapen. Ik krijg voor ontbijt een kop thee, fruitsap en spaghetti. We lopen naar Yasin, de bakstenen maker, die heeft

opdracht gehad voor het leveren van 1000 bakstenen.
Die zijn klaar en die moeten naar hier gebracht worden, dat is dus heuvel op. Dit gaat met per keer 5 stenen op het hoofd, en die zijn zwaar en dan heen en weer lopen. Twee meisjes helpen ook mee, die doen 2 stenen per keer. Als ik aan kom lopen wordt er gelijk een krukje voor me neergezet. Meisjes knielen voor me uit respect terwijl ze een hand geven. Overal waar ik kom wordt direct een stoeltje of krukje neergezet zodat de mzungu visitor kan zitten.

Dan lopen we een stuk naar beneden door het dorp, ik word uiteraard van alle kanten bekeken, kinderen roepen "Hello Mzungu!" en Jeremiah stelt me aan een heleboel mensen voor. Dan mag ik 2

koffieboompjes planten, die gaan Madja heten en als ik dan over twee jaar terugkom, krijg ik mijn eigen koffie te drinken. Het
is te ver lopen naar Mbale dus op de bodaboda verder, altijd met zijn 2- en op 1 bodaboda, is goedkoper.

In Mbale laat Jeremiah me een en ander zien, en stelt me voor aan Ivan, een bodaboda rijder waar ik telefoonnummer van krijg. Als ik ergens alleen ben of heen wil, kan ik hem bellen, hij is betrouwbaar en zorgt dat ik ook weer veilig thuis kom. Daarna gaan we ergens lunchen en vertelt Jeremiah me wat hij allemaal doet.

Hij is Mothers Heart of Uganda 2 jaar geleden begonnen. Hij is een social worker en heeft daarna Public Health gestudeerd. Tijdens zijn studie heeft hij onderzoek gedaan naar leefomstandigheden in Mutoto en daar kwam een hoog percentage armoede, moeder en kindsterfte, slechte gezondheid en analfabetisme uit voort.
Hij is begonnen als bodaboda rijder en heeft zich langzaam opgewerkt. Hij heeft onder andere 5 jaar gewerkt bij Step tv en radio, die we straks ook gaan bezoeken en als docent bij Salem Brotherhood, een ziekenhuis met ook een opleiding voor verpleegkundigen en vroedvrouwen. De situatie in Bungokho Mutoto heeft zodanig indruk op hem gemaakt dat hij, samen met zijn vrouw Kate, van zijn spaargeld een stukje grond heeft gekocht, waarop hij een huis heeft gebouwd en is gestart met Mothers Heart Project.

Mothers Heart staat voor formal education, public health, save motherhood, hiv/aids awareness and rehabilitation of disabled children. Hij is gestart met een school omdat alles start met onderwijs. Er zijn nu inmiddels 127 kinderen die komen. School kost per kind op jaarbasis ongeveer 45 euro per kind, dit is inclusief lesmateriaal, lunch en onderwijzers. De ouders worden niet gedwongen om schoolgeld te betalen, een deel kan dit niet omdat er te weinig geld is, maar ook een deel van de ouders doet dit niet omdat ze het niet belangrijk genoeg vinden. Maar alle kinderen mogen komen en krijgen les, ongeacht of ze betalen of niet. Ongeveer 1/3 van de kosten voor de school komt binnen via bijdrages van de ouders, dus er is een behoorlijk tekort. De rest probeert Jeremiah via fundraising bij elkaar te krijgen. Hij zelf heeft inmiddels al zijn spaargeld er in gestoken.

Het dorp Bungokho ligt op ongeveer 2000 ugx ( 0.50) en is 15 min rijden met de bodaboda vanaf Mbale. Hier hebben ze het niet over afstand in km maar hoeveel ugx het kost met de bodaboda of de matatu (taxibusje). Het ligt op een heuvel en alles is onverhard, ook de zeg maar hoofdweg die door het dorp loopt. Zodra het geregend heeft veranderd alles al snel in een plakkerige modderbende en is het voor de bodaboda niet meer begaanbaar. Geen ander alternatief dan lopen en dat doen we dan ook veel, want het regent elke dag wel 2 x heel hard. Bijna alle huizen zijn armoedige krotjes, her er der verspreid staan betere huizen, maar voor onze begrippen nog steeds heel armoedig. Niemand heeft stromend water en niemand heeft een toilet. Sommigen hebben een latrine, maar de meesten doen behoefte in het bos. Gekookt wordt er op houtskool stoof. Grond is hier erg vruchtbaar, er wordt mais, bonen, tomaten, aardappels en een soort tarwe verbouwd. Er zou veel meer gebruik gemaakt kunnen worden van groenteverbouw, maar kennis en geld om het op te starten ontbreekt. Eind oktober komt er hopelijk een amerikaan via Workaway om mensen hier te leren hoe meer groente te verbouwen.

Jeremiah neemt belangrijke plaats in in de gemeenschap, hij verbindt mensen, regelt en organiseert, heeft hart voor de mensen om hem heen. Iedereen kent hem hier. Samen met Kate zijn vrouw, die net begonnen is met de opleiding voor social worker. Zij staat iedere

ochtend om 5 uur op, maakt dan heel veel fruit schoon, dat verpakt wordt per portie om op de markt te verkopen. Doet de was, afwas, maakt ontbijt klaar en gaat dan naar Mable naar school. Zij werkt echt heel hard, hier komt ook al het werk in huis en de kinderen neer op de vrouw. Jesse en Josef blijven bij de buren, waar het oudste meisje Sjafiga een oogje op ze houdt.

We gaan naar Mbale op bezoek bij Step tv en Step radio, de belangrijkste radio en televisiezender in Oost Uganda. Jeremiah heeft hier 5 jaar gewerkt en kent iedereen. Voor ik het weet zit ik in de radio opname van twee heel populaire dj's! Een soort van Edwin Evers. Ook ontmoet ik een bekende televisie presentatrice, zie ik de studio en de editors. Het is een soort van AT5 maar dan op zijn Afrikaans. Superleuk.

Terug in het dorp zijn we bij gezin op bezoek geweest waarvan
iedereen hiv besmet is. De man is weggelopen, de jongste zoon is al overleden aan aids. Via Taso, The Aids Support Organisation in Uganda, krijgt het gezin gratis medicatie en ondersteuning. Jeremiah gaat 1x per week langs bij haar voor ondersteuning en begeleiding. Moeder is er nog met 2 kinderen. Ze is heel arm, heeft geen werk en dus weinig te eten. Ik krijg als welkomstgeschenk en mand vol met sinaasappels en mango's, want je geeft een bezoeker altijd iets. Ik ben geraakt, als je zelf niets hebt, honger lijdt, om dan aan mij eten te geven....

Dinsdag 15 mei
Vandaag rustige ochtend, ontbijt met thee, fruit en spaghetti. Jeremiah is weggeroepen door een van de dorpsbewoners omdat er iemand ziek was. We gaan een rondje door het dorp lopen en spreken onderweg een heleboel mensen, ook om iedereen te laten zien wie de mzungu is. Hij legt ook uit dat ik geen geld kom brengen,

dat ik hem ook geen geld geef voor zichzelf, maar dat ik kom om advies te geven, kennis te delen, te netwerken met instanties hier en wellicht later als ik thuis wellicht mensen kan vragen om een donatie te doen of fondsen te werven. Belangrijk om duidelijk te maken dat een volunteer niet alleen een bron van geld is.

Het dorp is gelegen op een heuvel, de huizen liggen verspreidt en het terrein is lastig begaanbaar. Helemaal nu omdat het zoveel geregend heeft. En er zijn uiteraard overal kinderen. Iedereen is heel hartelijk en ik word vrolijk begroet. Dat ik al een paar woordjes Luganda spreek maakt de lol alleen maar groter.
Er is een waterkraan boven op de heuvel, vlak naast het huis hier, maar die werkt niet meer helaas, leidingen zijn stuk. Geen mogelijkheden om te repareren, overheid laat het ook afweten. Overheid doet hier sowieso helemaal niets. Lager op de heuvel is het andere tappunt waar de vrouwen en meisjes water komen tappen in

grote jerrycans. Daar hangt ook een jerrycan met chloor, paar druppels in de jerrycan om het water te zuiveren, maar die wordt al heel lang niet meer gevuld.
Er zijn mensen die het water eerst koken voor gebruik, het resultaat van het hygiene programma, mensen beginnen te snappen dat je ziek wordt van vies water drinken. Maar in mindere tijden gebeurd dit een toch bijna niet, dan wordt het hout of de houtskool niet meer gebruikt om water te koken.

We gaan met de bodaboda verder om naar Mbale te gaan. Het begint ook steeds harder te regenen. In Mbale koop ik voor Jeremiah en mijzelf natuurlijk ook en voor de nog komende vrijwilligers, een wifi hotspot voor wifi verbinding in huis, mijn bijdrage aan Mothers Heart. Wifi staat natuurlijk niet de hele dag aan, alleen in de avond een uurtje, anders kost het teveel GB. Maar nu kan ik ook vanuit huis hier regelmatig Whatsappen. Inmiddels is het keihard gaan regenen. We gaan lunchen, rijst, matoke en een kippenpoot in een schaaltje bouillon. Een typisch Ugandese lunch. Tot nu geen last van maag of darmen.... afkloppen, moet er niet aan denken hoe dat te handelen met alleen dat gat in de grond... vol met kakkerlakken en ander kruipend volk. Door de regen is het laatste stuk naar huis onbegaanbaar geworden voor de bodaboda, de weg is een grote plakkende modderbende geworden. Naast een deel van de weg zijn al geulen gegraven voor betere afwatering, zodat die niet direct veranderd in een modderpoel na een regenbui, maar veel effect heeft dit nog niet echt. De overheid doet hier niets aan verbetering van de infrastructuur. De hoop van Jeremiah is dat als hier ooit een goede school en kliniek staat de overheid het nut van goede infrastructuur ook gaat zien en wil bijdragen. Ik heb mijn twijfels hierbij.

Ik koop nog een kussen en een paar nieuwe lakens en we lopen door naar de overdekte markt voor nog wat rijst en g-nuts, zo noemen ze hier pinda's. Op straat word ik aangesproken door Elizabeth, een Duitse dame, die hier 15 jaar geleden als vrijwilligster is gekomen, maar niet meer is weggegaan. Zij is getrouwd met een Ugandees en runt hier vele succesvolle projecten. Jeremiah is blij dat ik met haar gesproken heb, ik heb haar telefoonnummer gekregen zodat we kunnen afspreken, het lijkt mij heel leuk om te horen hoe zij projecten runt hier. Daar kunnen we vast iets van leren. En wij kunnen haar ook over Mothers Heart vertellen.

Straks is er een meeting met de deelnemers van het team van Mothers Heart. Dit team bestaat uit 3 vrouwen en 5 mannen, waarvan 1 man de dorpsoudste is. Hij is een belangrijk man in de community.
Er is een agenda gemaakt met de punten die besproken gaan worden. De bijeenkomst wordt geopend met een gebed. Er wordt gepraat in Lugandees en Isac en Jeremiah tolken voor mij. Ik word uitgebreid verwelkomt door iedereen, ze zijn allemaal heel blij dat ik er ben en ook dat ik 2 maanden blijf. Er zijn hier al 2 vrijwilligers geweest, maar die bleven maar heel kort. Een van de vrouwen hoopt ook dat ik hier voor altijd ga blijven, zij wil mijn moeder wel zijn, wat voor veel hilariteit zorgt. Er wordt gesproken over de plannen voor de Health Clinic. De bouw ligt al een tijd stil omdat het zo hard geregend heeft. Om te voorkomen dat de mensen in het dorp niet meer in geloven wordt er zondag de 27e mei een meeting gehouden voor het hele dorp. Jeremiah heeft een megafoon, zo gaat het nieuws verspreid worden. Deze megafoon wordt overigens ook gebruikt om ander nieuws dat iedereen in het dorp moet weten te verspreiden.

Er wordt ook nagedacht over hoe zelf geld en werk te generaliseren.
Nieuwste idee is om een of twee partytenten te kopen en die dan te gaan verhuren. Er is elk weekend wel een familiefeest om dit rendabel te maken. Als dit goed gaat blijft dit geld en werk opleveren. Dit soort intiatieven zijn belangrijk. Jeremiah is er zeer goed van doordrongen dat donaties van buiten af nodig zijn, maar nog belangrijker om zelf geld te verdienen, zodat als de donaties wegvallen niet alles stopt, wat hij veel gezien heeft tijdens zijn studie bij andere projecten. Ik ben echt onder de indruk van dit alles, Jeremiah is de drijvende kracht, hij heeft kennis, inzicht, weet mensen te verbinden en te motiveren om het samen te doen en ook verantwoordelijk te dragen.

Twee van de mannen, Isaac en John, runnen hier het hiv/aids project voor Mothers Heart via Taso, de Aids organisatie. Zijn gaan langs bij de mensen thuis, geven voorlichting, verstrekken gratis condooms, doen hiv sneltesten en sturen mensen indien positief door naar de kliniek voor medicatie. Omdat zij zelf hier wonen wordt dit steeds beter geaccepteerd, en worden gezinnen met hiv/aids minder gestigmatiseerd. Ik ga morgenmiddag met hen mee.
Ik stel me ook voor aan iedereen, wie ik ben, waar ik vandaan kom, wat ik doe, waarom ik hier ben. Daarna krijg ik weer van iedereen veel dank en een applaus en wordt de meeting gesloten.

Van een van de vrouwen is de man ziek en die is naar het ziekenhuis geweest. Zij heeft papieren, recepten en een röntgenfoto mee maar begrijpt niet goed wat de dokter heeft opgeschreven. Ze komt aan mij vragen of ik het wil uitleggen. Diagnose os discopathie en facetartrose, laat ik daar nou net verstand van hebben. Voorgeschreven medicatie calcium, vit D, prednisolon en iets wat lijkt op dicloflenac.

Dan nu de wifi inschakelen om een appjes en foto's te versturen. Werkt goed! Volgende week dinsdag komt er nog een vrijwilligster, Alice, zij blijft volgens mij 2 weken. En de week daarop komt Ryan uit Seattle, die is op doorreis naar Rwanda, maar heeft interesse in het Mothers Heart project en wil dit graag met eigen ogen komen bekijken. De Workaway website werkt goed voor Jeremiah.

Woensdag 16 mei
Het heeft vannacht heel hard geregend, dus de weg en de paadjes zijn nog minder goed begaanbaar. We gaan eerst naar de buren, die hebben een mangoboom. Jeremiah klimt in de boom en plukt verse mango's die we direct opeten. Daarna lopen we nog een rondje door het dorp, naar een kleine beek, waar kinderen water halen voor thuis. Dit water is niet schoon. Doordat niet iedereen een latrine heeft doen veel mensen hun behoefte buiten, bij regen stroomt alles naar de beek waar alle viezigheid in het water komt. Er zijn mensen die het water eerst koken, maar lang niet allemaal. Heel veel kinderen worden hier ziek, krijgen diarree, uitslag, wormen, infecties. Ook veel kinderen gaan hier aan dood. Ieder gezin zou eigenlijk op zijn minst een waterfilter in huis moeten hebben, maar het liefst natuurlijk stromend water uit de kraan. Ouders hebben geen geld om naar de dokter te gaan voor medicijnen. Veel gezinnen lijden honger. Belangrijk is ook dat ieder gezin een latrine heeft maar ook daar heb je geld nodig om materiaal te kopen. Pffttt er zijn hier echt veel problemen! Als ik zie wat hier allemaal speelt en moet gebeuren en toch is iedereen vrolijk en opgewekt. Ik heb een filmpje gemaakt waar Jeremiah vertelt over het belang van goede latrines.

Hier bij het huis wordt regenwater opgevangen in een grote ton van 1000 liter. Komt via de dakgoten in de ton. Tijdens regenseizoen geeft dit voldoende water. Verbruik is ongeveer 8 jerrycans van 20 liter per dag. In de droge periode moet water vanaf beneden aan de heuvel gehaald worden, aangezien de leidingen van de kraan hier boven op de heuvel kapot zijn. Dit wordt gedaan door de vrouwen, op het hoofd en ook door kinderen in kleinere jerrycans. In het najaar komt er een franse pas afgestuurde ingenieur in watermanagement hierheen als vrijwilliger om te zien hoe de watervoorziening hier verbeterd kan worden. Hij wil ook graag de school van waterfilters voorzien.

Na een flinke wandeling, heuvel op, heuvel af, ik maak hier aardig wat kilometers, gaan we terug naar huis. Jeremiah gaat voor het geven van een training naar Mbale. Ik blijf hier. Daar maak ik samen met Sjafiga, de 16 jarige dochter van de buren, die hier wat bijverdient door schoon te maken en te koken, een lunch. Koken wordt hier gedaan op een stoof met houtskool. We koken bonen, uiteraard, met rijst er bij. Dat zal ik nog veel eten hier, want er staan hier overal bonen planten in het land en die worden nu geoogst. Ik krijg ook nog een bos bonen kado van de buurvrouw. Haar zoon komt het dragend op zijn hoofd brengen.

Na de lunch komt Isac, een van de mannen hier uit het dorp, mij ophalen. We gaan hiv testen uitvoeren. Hij is getraind door Taso. Deze organisatie traint lokale mensen om in hun eigen dorp voorlichting te geven en testen uit te voeren. We gaan voor een een lokaal winkeltje op de veranda zitten en verbazend genoeg komen de mensen zelf om zich te laten testen. Door op deze manier te werken is er dus al bereikt dat het geen schande meer is om je te laten testen. Alle 15 testen zijn negatief. Als er iemand positief is krijgen ze het advies om naar Taso in Mbale te gaan voor gratis voorlichting en gratis medicatie.

Weer terug door het dorp, het lopen schiet hier niet op, om de paar minuten worden we staande gehouden om kennis te maken. Ook kom ik langs het huis van mijn Ugandese moeder, waar ik uitbundig begroet en omhelst wordt.

Kate is altijd hard aan het werk, maar maakt nu even tijd om met mij te zitten en wat te praten. Zij vindt het heel bijzonder dat ik er voor kies om hier te zijn en nergens over klaag terwijl ik thuis zoveel luxe hebt. Zij vertelt dat het moeilijk is om vrouw te zijn hier, alle zorg

komt op haar neer, zij zorgt voor kinderen, huishouden, de was en volgt daarnaast ook nog een opleiding. Zij heeft maar 2 kinderen en is niet van plan er nog meer te krijgen, meeste gezinnen hebben hier 6 tot 10 kinderen.

Donderdag 17 mei
We gaan een postbus openen in Mbale voor Mothers Heart zodat het mogelijk wordt om pakketjes hierheen te sturen. Daarna gaan we met de bodaboda naar Salem Hospital en Academy. Jeremiah geeft daar 2x per week les voor een klas 3e jaars nurses. Ik moet mij uiteraard voorstellen en wordt met veel enthousiasme, gelach en applaus begroet. Ik ga achter in de klas zitten. Jeremiah geeft les in marketing, hoe je jezelf moet presenteren, moet solliciteren en een cv maakt. De meiden zijn dol op hem, hij geeft heel leuk les, met veel humor en er wordt veel gelachen.

Daarna gaan we op de bodaboda een stukje verderop naar het huis waar hij geboren en opgegroeid is. Zijn ouders zijn al dood maar de vrouwen die voor hem gezorgd hebben wonen daar nog. De oudste is 86 maar nog steeds hard aan het werk. Zij zijn voornamelijk bezig met zorgen voor eten voor de vele kinderen die er rond lopen. Zij zitten bijna de hele dag in een klein hutje, bij een vuurtje met enorm veel rook. Ik hou het nog geen minuut uit in die hut. Uiteraard krijg ik ook eten aangeboden, schaaltje bonen, uiteraard, en een bruine plakkerige massa, is gemaakt van een soort meel. Het is niet echt vies, er zit weinig smaak aan, maar hoe het er uit ziet is niet echt om trek van te krijgen.

We lopen een stukje naar de hoofdweg, we worden uiteraard overal staande gehouden voor een praatje en alle kinderen roepen How are you mzungu? Halverwege moeten we ook nog even bij iemand naar binnen die van de week gevallen is en haar enkel gebroken heeft. Zij ligt op een groot matras midden in de kamer met voet in het gips omringt door de halve familie. Mijn voorzichtige advies om regelmatig van het matras te komen om wat te bewegen wordt niet serieus genomen. Bewegen? Ik heb pijn, dan beweeg je zo min mogelijk!

Weer op de bodaboda begint het na 10 minuten weer heel hard te regenen, dus een stop om te schuilen bij de automonteur, ook een vriend van Jeremiah. Die kent echt iedereen hier. Daar staat ook zijn motor, een Yamaha 250 voor reparatie. We krijgen thee en pinda's. Die worden hier ook veel gegeten en we praten met moeder en dochter. Zij spreken beiden zeer goed engels. Moeder is een slimme geschoolde vrouw, helaas zonder baan, zij weet veel over ziekte en gezondheid en ziet heel goed hoe verkeerd het systeem hier is m.b.t. gezondheidszorg. Mensen kopen hier antibiotica en pijnstillers alsof het snoepjes zijn, deze zijn zonder recept overal verkrijgbaar. Gaan niet naar de dokter, is te duur. Maar ook als men wel naar de dokter gaat wordt er niet altijd veel aandacht gegeven aan de diagnose, mensen verwachten ook dat ze medicijnen krijgen en die worden ook voluit voorgeschreven, daar wordt goed aan verdiend, en als het niet werkt wordt de dosering gewoon nog even verhoogd en verlengd. Met name antibiotica wordt heel veel, ten onrechte, voorgeschreven. Daarnaast is er ook nog het alternatieve circuit met Chinese kruiden en uiteraard de lokale medicijnman die ook allerlei vage kruidenmengsels voorschrijft.
Ik moedig haar aan om hier iets met die kennis te doen, mensen te coachen. Maar het is z'on groot probleem dat zij niet weet waar te

beginnen.

Inmiddels is het droog en gaan we verder op de bodaboda voor de kerkdienst in de openlucht. Het preken gaat met keiharde stem, je kunt het gerust schreeuwen noemen. De dienst is tweetalig, in het engels en wordt ook direct door een dame in het Lugisu vertaald. Tussen het preken door is er uitaard gospelmuziek. En ook allerlei optredens van een soort dansend kinderkoor, rappers en zangers, het is heel dynamisch en swingend. Het veld loopt langzaam vol met mensen. De dienst in de openlucht is voor 40 dagen achter elkaar van 16 tot 20 uur. The Forty Day Challenge is bedoeld om ongelovigen over te halen zich aan te sluiten bij de gemeenschap van The Born Again Church.

Uiteraard word ik weer aan iedereen voorgesteld en ze zijn allemaal so happy dat ik hier ben, alleen daarom zou je al naar Uganda gaan!
Na de dienst eten we nog langs de weg in een kraampje een gegrilde kip op een stokje, smaakt prima. In het donker gaan we terug naar de Golden Hill op de bodaboda, ook weer een ervaring, het is heel druk op straat. Iedereen leeft hier buiten en het staat vol met vuurtjes waarop eten geroosterd wordt. Gelukkig alles op houtskool

en niet met plastic zoals in Tanzania, daar stonk het de hele dag naar verbrand plastic. Het laatste stuk de heuvel op is te modderig voor de motor dus lopen in het pikkedonker. Gelukkig is er een zaklamp op de Iphone. Halverwege begint het helaas weer te regenen.

Vrijdag 18 mei
Vanmorgen geeft Jeremiah weer les op de nursing school, dus weer met de bodaboda naar Salem Hospital. Ik vind het superleuk om met de bodaboda op pad te gaan, ondanks het feit dat ik achterop moet zitten. Ik zit nu in de klas van de 2e jaars en moet me uiteraard weer voorstellen en vertellen wat ik doe. Ze hebben wel eens gehoord van artritis maar reumatoide artritis kennen ze niet echt. Meeste meiden doen de midwife opleiding. Helaas is hier inmiddels een overschot aan, van de 30 uit een klas vinden er hooguit 5 wellicht een baan. De overheid heeft dit jaren geleden zo gestimuleerd dat er nu veel te veel worden opgeleid.

Na de les gaan we naar het naaiatelier want er moet een jurk voor mij gemaakt worden. Jeremiah wil graag dat ik mee ga naar de kerk zondag en dan moet ik er natuurlijk beetje knap uitzien, dus ik moet er aan geloven. Voor 40.000 ugx, dat is € 10 euro, wordt er een op maat gemaakte jurk voor mij gemaakt. Vooruit dan maar, hier kom ik niet onderuit.

Weer terug op de bodaboda voor een bezoek aan een kleine privé kliniek opgezet door een Ugandese dokter. Hij werkte eerst in een overheidsziekenhuis maar heeft er voor gekozen om een lokale kliniek op te zetten om die mensen te helpen die geen geld hebben. Alleen diegenen die het zich kunnen permitteren betalen, indien je geen geld hebt wordt je gratis behandeld. Niemand wordt de deur gewezen. Via de Rotary Club Mbale is er vorig jaar een klein mobiel echo apparaat geschonken. Deze is zo intensief gebruikt dat hij nu helaas kapot is. De dokter stelt voor dat ik misschien bij de Rotary Club op bezoek kan gaan en wat kan vertellen over mijn bezoek, ervaringen en wat er nodig is voor de kliniek. Hij leidt me rond in de kliniek, het is niet groot, er zijn 5 kleine ruimtes, de afdelingen, met totaal 30 bedden. En een verloskamer. Grootste gedeelte van de patiënten zijn zwangere vrouwen, maar er zijn ook veel patiënten met malaria en allerlei infecties ivm drinken van bijvoorbeeld verontreinigd water. Over TBC hoor ik hier weinig, weet niet of dit hier veel voorkomt. Er is ook een röntgenapparaat, deze ziet er echt heel oud uit, maar produceert nog steeds prima ouderwetse röntgenfoto's.

Hierna gaan we lunchen in een zaakje waar ik normaal gesproken echt nog geen seconde zou overwegen zelfs maar naar binnen te gaan. In een achteraf steegje, donker, groezelig en smoezelig, echt local. Het eten is echter prima, rijst met matoke en gegrilde kip in bouillon, veel variatie is er niet.
Dan lopen we naar cafe Enduro, waar voornamelijk vrijwilligers en soms een verdwaalde toerist komen. Ziet er direct veel luxer uit en voor € 0,22 kun je de hele dag internetten. Nu eerst een koude cocktail van mango, ananas, banaan en daarna een heerlijke capuchino.

Op de terugweg nog wat boodschappen en terug naar huis. Tot nu toe heeft het niet geregend dus hoeven we alleen het laatste stukje de heuvel op te lopen. Met een sliert van kinderen achter me aan die me allemaal wel even willen aanraken. Mzungu, mzungu! Diner van vanavond is rijst met bonen in een soort hele dunne pindasaus. Daarna krijg ik een jerrycan met warm water om te douchen. In het donker, dus mijn waka waka lamp gaat mee. De wasruimte is buiten naast de latrine, dus de kakkerlakken en ander kruipende beestjes worden mooi uitgelicht in het licht van mijn zaklamp. Ondertussen staat Jeremiah luidkeels te bidden buiten, zo te horen heeft hij veel te vragen.

Zaterdag 19 mei
Het heeft vannacht heel hard geregend en nu waait het en is het bewolkt en een stuk koeler. Vanmorgen niet zo vroeg op, ook hier is het weekend. Vanmiddag gaan we weer naar de nursing school voor een workshop vloeibare zeep maken. Jeremiah heeft een trainer geregeld die workshops geeft in bijvoorbeeld kaarsen maken, shampoo of , in dit geval, vloeibare zeep maken. Dit om de meiden vaardigheden mee te geven waar ze naast hun werk als nurse, als ze dat al krijgen, geld mee kunnen verdienen.

Het zijn de zelfde 2 klassen waar ik afgelopen dagen bij gezeten heb, dus ze kennen me nu allemaal. Het is erg leuk, de training wordt ook leuk gegeven en de meiden zijn enthousiast er wordt veel gelachen. Tussendoor worden spelletjes gedaan die bijvoorbeeld duidelijk maken hoe moeilijk het is om klanten te krijgen, want je bent niet de enige die zeep maakt, dus je moet je onderscheiden. Er worden liters vloeibare zeep gemaakt, die ze voor een deel weer zullen weggeven aan de school en het weeshuis. Nadruk in onderwijs ligt hier altijd op samen delen en voor elkaar zorgen. Ook in de deze workshop. Het is leuk en leerzaam en ik doe uiteraard met alles mee.

Daarna gaan we mijn jurk ophalen, want die is klaar. Jeremiah vindt het prachtig en ik moet uiteraard poseren voor op de foto.
In Mbale eet ik mijn 1e Rolex, is een populaire snack hier, een opgerolde pannenkoek met groente en ei. Smaakt goed, weer eens iets anders dan rijst met bonen. Als we het laatste stuk over de weg terug naar huis lopen, komen we een aantal mannen tegen die op weg zijn naar de lokale drinkgelegenheid hier. Ik word uitgenodigd

om ook een drankje te komen drinken. In een hutje van rietmatten en golfplaten zitten 12 mannen in een kring op lage bankjes. In het midden staat een kan te dampen met een schuimende ondefinieerbare substantie, eigen gestookte alcohol. Iedereen heeft een lange slang waarmee uit de kan geslurpt wordt. Ik word welkom geheten en van harte uitgenodigd om mee te drinken. Er komt een doordringende alcohollucht uit de pruttelende kan. Ik sla het beleefd af met de smoes dat ik geen alcohol drink. Jeremiah vertelt me achteraf nog dat als je het aanbod wel aanneemt je niet de aangeboden slang even schoon mag maken, want dat is zeer beledigend, alsof diegene vies is of een ziekte heeft en je daarom de slang schoon wil maken. Tijdens dit drinken bespreken de mannen de toestand in Uganda, politiek, het nieuws van de dag, voetbal en meer van die dingen.
Weer thuis eerst een douche met de jerrycan en dan het diner van vanavond, rijst met bonen. Morgen om 7 uur op voor de kerkdienst.

Zondag 20 mei
Vanmorgen samen met Kate onder andere mijn eigen boontjes gedopt, de bos die ik had gekregen. Kate wordt langzaam wat minder gereserveerd en heeft een heleboel vragen over hoe het er bij ons aan toe gaat. Hoe wij wonen, wat wij eten. Alle spullen die ik heb, zoals een wasmachine, een droger, een koelkast en dat ook nog eens helmaal voor mij alleen. En dat ik niet eens mijn buren goed ken is natuurlijk helemaal raar. Ik vraag wat haar droom is. Zij wil graag als zij over 3 jaar klaar is met de opleiding tot social worker, door studeren en haar master in public health halen en dan zou ze heel graag les geven op een universiteit.

We gaan vandaag naar de kerk. Joseph en Jesse gaan mee, die verheugen zich enorm op om naar de stad en de kerk te gaan. Zij krijgen allebei hun zondagse kleren aan. We gaan via het huis van de

broer van Jeremiah, dat vlak bij de kerk is, zodat ik mij daar kan omkleden, want ik moet mijn Afrikaanse zondagse jurk aan.
De familie is al naar de kerk, dus na het omkleden gaan wij ook direct door. De kerk is een hele grote soort van schuur met een podium. Het staat vol met plastic stoelen. Bij aanvang van de dienst wordt ik welkom geheten en naar voren op het podium gevraagd of ik wil vertellen wie ik ben. Voor een publiek van ruim 500 mensen, als enige blanke, krijg ik de microfoon. Jeremiah had me al enigszins voorbereid dat dit kon gebeuren, maar toch, spreken voor z'on grote menigte, pffft.

Jeremiah is hier heel blij mee, hij bedankt me ook dat ik dit voor hem heb willen doen, want ik vertel uiteraard over zijn project hier en als ik klaar ben krijgt hij ook geruime tijd het woord om over Mothers Heart Uganda te vertellen. Hoe meer bekendheid hoe beter. De kerkdienst is wederom dynamisch, met veel muziek, dansen en handen klappen, maar ook veel gepreek, met een zeer luide en dwingende stem. Ik heb gemengde gevoelens hierbij, want de kerk vraagt voortdurend om geld. En de leiders van de kerk zien er zeer verzorgd uit en rijden in dure auto's en wonen in luxe huizen. De kerk is dus erg rijk, zij geven ook wel geld weg en ondersteunen projecten, maar niet nadat zij eerst zichzelf verrijkt hebben.

Ik vertel voorzichtig aan Jeremiah hoe ik er over denk, en hij geeft aan hier ook gemengde gevoelens over te hebben. Maar tegelijkertijd is zijn geloof ik God zo groot dat hij toch naar de kerk gaat en dus onderdeel hiervan is.

Op de terugweg stoppen we bij een ijzerwaren zaak voor het kopen van een groot hakmes, wat straks nodig is hout te kappen om vuurtje voor de school te maken om de lunch, porridge, voor de kinderen te maken. Houtskool wat ze zelf gebruiken is te duur voor de school.
Ondertussen gaat het weer heel hard regenen, dus we blijven nog een uurtje in de winkel zitten, bij de voordeur op een krukje, tot het droog is. Uiteraard is de onverharde weg naar huis voor een groot deel weer veranderd in een modderboel. Ik zit samen met Jesse op een boda boda en sommige stukken doe ik mijn ogen maar dicht.

Zo, dit was mijn eerste week in Bugonkho Mototo in Uganda. Wat een andere wereld! Ik ben enorm onder de indruk van de mensen hier in Uganda en helemaal van Jeremiah, wat een enorme drive hij heeft om zijn community een beter leven te geven.

Deze week heeft Jeremiah mij ontzettend veel laten zien, vertelt en uitgelegd. Mijn rol zal niet zo zeer zijn om daadwerkelijk te gaan werken zoals wij gewend zijn, maar hem te ondersteunen om hem te helpen met mijn kennis en ervaring om plannen te maken en

advies te geven hoe zaken aan te pakken. En ook om te proberen te netwerken hier en meer bekendheid geven aan Mothers Heart Project. Langsgaan bij de Rotary club en afspraak maken met Elizabeth, de Duitse dame, om te zien hoe zij haar projecten runt en te zien of hij daarvan kan leren. En uiteraard hoopt hij dat ik mijn ervaringen thuis zal delen en mensen via mij wellicht wat willen bijdragen voor zijn project hier.

mzungu Madja, zo word ik genoemd, want de R van Marja kunnen ze niet goed uitspreken.